Էդվարդ Նալբանդյանի պատասխանները` Ազգային ժողովում կառավարության հետ հարցուպատասխանի ընթացքում

[b]Սամվել Ֆարմանյան[/b]. Հարգելի կառավարություն, հարգելի գործընկերներ, անկեղծ ասած՝ ես ակնկալում էի, որ այսօրվա հարցուպատասխանի հիմնական թեման լինելու էին արցախյան ճակատում ստեղծված իրավիճակը և ընթացող զարգացումները, որովհետև ավելի կարևոր հարց այս պահին իսկապես չկա: Ցանկանում եմ հարցս ուղղել կառավարությանը, հավանաբար, արտաքին գործերի նախարար հարգարժան պարոն Նալբանդյանին: Պարոն Նալբանդյան, ինչպիսի՞ն են խաղաղության հեռանկարները: Մենք ծանոթ ենք հնչած պաշտոնական հայտարարություններին, դիվանագիտական ոլորտում տեղի ունեցող զարգացումներին, Ադրբեջանի կողմից ձեռնարկվող ապակառուցողական քայլերին: Այդուհանդերձ, սահմանի ողջ երկայնքով հակառակորդը շարունակում է կրակել՝ ծանր զինտեխնիկայի օգտագործմամբ: Առաջին հարցը, որ հուզում է ցանկացած քաղաքացու, հետևյալն է. ինչպիսի՞ն են խաղաղության հեռանկարները, կա՞ արդյոք բանակցային գործընթացով ներկայումս, այս օրերին որևէ հեռանկար՝ հակառակորդին ստիպելու չկրակել սահմանի ողջ երկայնքով, շփման գծի երկայնքով և վերադառնալ բանակցային գործընթացին: Շնորհակալություն: [b] Էդվարդ Նալբանդյան.[/b] Շնորհակալություն Ձեր հարցի համար, պարոն Ֆարմանյան: Դուք խոսում եք բանակցային գործընթացի հեռանկարների մասին: Այդ հեռանկարները կապված են առաջին հերթին նրա հետ, որ վերացվեն այն հետևանքները, որոնք ստեղծվեցին Ադրբեջանի կողմից Արցախի դեմ սանձազերծված ագրեսիվ, լայնածավալ ռազմական գործողությունների հետևանքով: Հենց այդ մասին է հայտարարել Հանրապետության Նախագահն իր վերջին հայտարարությունների և հարցազրույցների մեջ: Իհարկե, այսօր միջազգային հանրության և, առաջին հերթին, եռանախագահող երկրների՝ Հայաստանի հետ համատեղ ջանքերն ուղղված են հենց այդ հետևանքների վերացմանը, նրան, որպեսզի հնարավորինս բացառվի ապրիլի սկզբին տեղի ունեցածի կրկնությունը: Այդ մասին էր ասում նաև Ռուսաստանի արտգործնախարար Լավրովը Երևան իր այցի ընթացքում: Ասեկոսեներ կային, թե Լավրովը ինչ-որ փաթեթ է բերել։ Կարծում եմ՝ հասկանալի է, որ հիմնախնդրի կարգավորման բանակցություններ այս պայմաններում դժվար է վարել, քանի որ առկա չեն համապատասխան պայմաններ: Ադրբեջանի սին ցանկությունն է ներկայացնել, թե Հայաստանը դուրս է գալիս բանակցություններից, բանակցային գործընթացից, թե Հայաստանը դեմ է այս գործընթացին: Դա ամբողջովին սուտ է: Հայաստանը երբեք դուրս չի եկել բանակցային գործընթացից, Հայաստանը միշտ կողմ է եղել միայն բանակցությունների, խաղաղ ճանապարհով հիմնախնդրի կարգավորմանը և Հայաստանը չէ, որ հրաժարվել է հանդիպումներից: Եթե ինչ-որ հանդիպումներ բարձր մակարդակով, նախարարների մակարդակով, այլ մակարդակներով, չեն կայացել կամ հետաձգվել են, դա եղել է հենց Ադրբեջանի պատճառով: Վերջին այդպիսի դեպքը Վաշինգտոնում էր, երբ ադրբեջանցիներն ընդհանրապես հրաժարվեցին հանդիպել անգամ եռանախագահների հետ: Այսօր Ադրբեջանի կողմից նաև ապարդյուն փորձեր են կատարվում՝ հարցականի տակ դնելու զինադադարի և դրա ամրապնդման մասին եռակողմ համաձայնագրերի ուժի մեջ լինելը: Նման փորձեր կատարվեցին դիվանագիտական կուլիսներում` Վիեննայում, Նյու Յորքում։ Համապատասխան արձագանք եղավ եռանախագահների կողմից: Եռանախագահներն ասացին այն, ինչ մենք ենք ասում, որ՝ զինադադարի ու դրա ամրապնդման մասին անժամկետ եռակողմ համաձայնագրերը, որոնք կնքվել են 1994-1995թթ., ուժի մեջ են, և դրանց դրույթները պետք է իրականացվեն անվերապահ: Դա մեր կարծիքն է, դա միջազգային հանրության կարծիքն է, եռանախագահների կարծիքն է: Եվս մեկ անգամ դա ցույց տվեց, որ Ադրբեջանը, փաստորեն, հակադրվում է միջազգային հանրության կարծիքին: Դրանք բավական սխալ հաշվարկներ էին իրենց դիվանագիտության կողմից։ Դժվար է պատկերացնել, թե ինչ պատասխան հնչեց ի պատասխան մեր հարցադրմանը Վիեննայում, երբ ադրբեջանցիներն ամենաբարձր մակարդակով եռանախագահներին հայտնեցին, թե իրենց դեսպանը այն հայտագիրը, որ ուղարկել էր՝ հարցականի տակ դնելով զինադադարի ուժի մեջ լինելը, համապատասխան հանձնարարական չէր ստացել Բաքվից, ինքնագլուխ նախաձեռնությամբ էր հանդես եկել, չէր համաձայնեցրել իր ղեկավարության հետ: Նույնը պատահեց նաև Նյու Յորքում։ Պարզ է՝ ինչու է դա արվում. այդ անպատասխանատու քայլի հետևանքներից խուսափելու համար: Ինչպես ասում են՝ գող՝ սիրտը դող: Եվ դա առաջին անգամ չէ: Դա ադրբեջանական հայտնի ոճ է, երբ չգիտեն, ինչ ասեն, ձևացում են, թե տեղյակ չեն... [b]Սամվել Ֆարմանյան[/b]. Շնորհակալություն, պարոն Նալբանդյան: Ըստ էության, այն հանգամանքները, որ Դուք շարադրեցիք, խոսում են բանակցային ճանապարհով Ադրբեջանի կողմից հռչակված նպատակների անիրագործելիության մասին, և Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիան բանակցությունների սեղանի շուրջ ձախողման ամենալավ օրինակն է: Եվ ես Ձեզ հետ համաձայն եմ, որ միջազգային հանրության գնահատականներում կա, գոնե՝ ընկալման մեջ: Բայց, խոշոր հաշվով, եթե Ադրբեջանը ստեղծված իրավիճակում անգամ շարունակում է իր ակնհայտ սադրիչ բնույթով և ակնհայտ ապակառուցողական քայլերը, ինչպես ԵԱՀԿ շրջանակներում այդ շրջաբերականն էր՝ զինադադարի համաձայնագրի հետ կապված, ինչպես ՄԱԿ-ում շրջանառության մեջ դրված փաստաթղթերն են: Համաձայնեք, պարոն Նալբանդյան, որ միջազգային հանրությունը՝ ի դեմս ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների՝ որպես միջազգային մանդատ ունեցող միջնորդների, կարիք կա, որ կարելի է ակնկալել ավելի հասցեական, անվանական որակումների, պիտակավորումների և այլն, և այլն: Հակառակ պարագայում Բաքվում ստեղծվում է տպավորություն, որ միջազգային հանրության կողմից, այսպես ասած, ոչ անվանական, ոչ հասցեական գնահատականները, խոշոր հաշվով, իրենց մեջ նաև պարունակում են որոշակի քարտ բլանշ՝ ձեռնարկելու գործողություններ, որոնք, մի կողմից, կարող են ապակայունացնել տարածաշրջանը՝ անվտանգության տեսանկյունից, մյուս կողմից, կասկածի տակ դնել խաղաղ բանակցային գործընթացը: Իսկապես, Հանրապետության Նախագահը, ինչպես Դուք մեջբերեցիք, նշել է բանակցային գործընթացում ստեղծված իրավիճակը: Ես էլ եմ այն կարծիքին, որ իսկապես բանակցություններին այլընտրանք լինել չի կարող, որովհետև պատերազմը լուծում չէ: Բայց դրա համար, հավանաբար, Դուք էլ նույն կարծիքին եք, անհրաժեշտ է, որպեսզի Ադրբեջանն ապացուցի իր հավատարմությունը խաղաղ կարգավորմանը: [b]Էդվարդ Նալբանդյան[/b]. Պարոն Ֆարմանյան, ես Ձեզ հետ համաձայն եմ, բայց շարունակեմ այն, ինչ ցանկանում էի ասել: Ադրբեջանը ձևացնում է, թե ապրիլի 2-ին տեղյակ չէր, որ սանձազերծել է լայնածավալ գործողություններն Արցախի դեմ, որ տեղյակ չէ, թե որքան զոհ է տվել այդ արկածախնդրության հետևանքով, տեղյակ չէ, թե ինչ է հրադադարի խախտումների հետաքննության մեխանիզմը, տեղյակ չէ եռանախագահող երկրների՝ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորման վերաբերյալ հինգ հայտարարություններից և այլն: Ես կարծում եմ՝ այդ անտեղյակներին կարող ենք հիշեցնել, որ տեղեկություն չունենալը չի ազատում պատասխանատվությունից: Համաձայն լինելով Ձեզ հետ՝ ես կարող եմ ավելացնել, որ ժամանակն է, որպեսզի միջազգային հանրությունը կոնկրետ քայլեր ձեռնարկի, կարգի հրավիրի Ադրբեջանին և նրան վերադարձնի կառուցողական դաշտ: Այդ ժամանակ հնարավորություն կլինի նաև բանակցային գործընթացը շարունակել: Իսկ այսօր մեր հանդիպումները և քննարկումները վերաբերում են նրան, թե ինչպես հաղթահարել այն հետևանքները, որոնք ստեղծվել են Ադրբեջանի այս ագրեսիայի արդյունքում։ [b] Խաչատուր Քոքոբելյան[/b]. Հարցս ուղղում եմ հարգարժան արտգործնախարարին՝ պարոն Նալբանդյանին: Առաջին. անվտանգության խորհրդի նիստի ժամանակ Հանրապետության Նախագահը հանձնարարական տվեց արտգործնախարարությանը՝ Լեռնային Ղարաբաղի հետ համատեղ պատրաստել ռազմական փոխօգնության պայմանագիր: Կցանկանայի իմանալ, թե ինչ փուլում է գտնվում այդ գործընթացը, և ինչ քայլեր են արվել: Երկրորդ. ՌԴ փոխվարչապետ Ռոգոզինը պատերազմական այդ ծանր օրերին հանդես եկավ հայտարարությամբ, որ Ռուսաստանը շարունակելու է զենք մատակարարել Ադրբեջանին: Շատ տեղին էր, որ արտգործնախարարությունը Բելառուսի դեսպանին հրավիրեց ԱԳՆ: Կցանկանայի իմանալ՝ այդ հայտարարության հետ կապված ինչ քայլեր են իրականացվել: Եվ երրորդը. կցանկանայի Ձեր անձնական կարծիքը իմանալ. չե՞ք կարծում, որ պատերազմի վերսկսման հիմնական պատճառներից մեկն այն էր, որ ռուսական կողմից մեր վարկային պարտավորությամբ այն զինտեխնիկայի, որը պետք է ստանայինք, ուշացման պատուհանը օգտագործեց Ադրբեջանը: Դա նաև հետաքրքրության համար: Շնորհակալություն: [b] Էդվարդ Նալբանդյան.[/b] Շնորհակալություն Ձեր հարցերի համար, պարոն Քոքոբելյան: ՀՀ Նախագահի հանձնարարականի վերաբերյալ. դա ընթացքի մեջ է: Այն պայմանագիրը կամ համաձայնագիրը Լեռնային Ղարաբաղի հետ միասին մշակվում է, և, կարծում եմ, որ Դուք լավ պատկերացնում եք, որ դա պարզ գործընթաց չէ, և բավականին փորձագիտական և այլ աշխատանքի կարիք կա։ Երբ այդ աշխատանքն ավարտվի, համապատասխան կառույցների կողմից կարծիքներ հայտնվեն, և պահը գա, որ արդեն կարելի է այդպիսի պայմանագիր կնքել, այդ ժամանակ կիրականացվի: Ինչ վերաբերում է Ռոգոզինի հայտարարություններին, ինչ եղավ Բելառուսի կողմից հայտարարության հետ, որի կապակցությամբ Բելառուսի դեսպանն էր հրավիրվել արտգործնախարարություն, և փոխնախարարն էր նրա հետ հանդիպել, նաև ես հեռախոսազրույց էի ունեցել Բելառուսի ԱԳ նախարարի հետ, ապա, ինչպես ես ասել էի իմ հեռուստատեսային հարցազրույցի ժամանակ, դիվանագիտության, դրա բնույթի կամ աշխատանքային ոճից ելնելով ոչ ամեն ինչի մասին է հրապարակվում կամ հայտարարվում: Այն, ինչ հայտարարվում է, դա մի մասն է, չէի ասի, որ մեծ մասն է կամ չնչին մասն է, բայց մենք բավականին հրապարակային ենք աշխատում։ Վերջին շրջանում արտգործնախարարության մի քանի հայտարարություններ են եղել, բազմաթիվ հաղորդագրություններ են հրապարակվել, նախարարը, փոխնախարարները հարցազրույցներ են տվել: Բայց կան որոշ հանդիպումներ, զրույցներ, որոնք շարունակական բնույթ են կրում, և արդյունավետության տեսանկյունից նախընտրելի է չհրապարակել։ Այն, ինչի մասին Դուք հիշատակեցիք, այդպիսի զրույցներ եղել են, հանդիպումներ եղել են, և կարծիքներ հայտնվել են: Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմին, առաջին հերթին դրա պատճառն այն էր, որ Ադրբեջանը ձախողվեց բանակցություններում: Ադրբեջանցիները փորձում էին իրենց համար բարենպաստ իրավիճակ ստեղծել բանակցային սեղանի շուրջ. դա բացարձակապես չստացվեց։ Դուք լավ գիտեք, որ հիմնախնդրի կարգավորման հիմնական փաստաթղթերը միակ միջազգային մանդատ ունեցող եռանախագահող երկրների ղեկավարների մակարդակով արված հինգ հայտարարություններն են, որոնց Ադրբեջանը առայսօր չի ցանկանում որևէ հղում կատարել և ընդհանրապես ձևացնում է, թե տեղյակ էլ չէ՝ ինչի մասին են դրանք։ Աղավաղված է ներկայացնում այն աշխատանքային փաստաթղթերը, որոնք եղել են բանակցային սեղանին: Ըստ իրենց՝ պարզվում է՝ 2009թ.-ից ի վեր բանակցություններին որևէ աշխատանքային փաստաթուղթ չի ներկայացվել եռանախագահների կողմից: Այդ դեպքում ի՞նչ էին քննարկում նախագահների մակարդակով, ներառյալ նաև Ադրբեջանի նախագահի մասնակցությամբ բազմաթիվ գագաթաժողովների ժամանակ։ Ի՞նչ էին քննարկում արտգործնախարարները՝ տասնյակ հանդիպումների ընթացքում։ Ի՞նչ էին քննարկում եռանախագահները` Հայաստան, Արցախ և Ադրբեջան իրենց բազմաթիվ տարածաշրջանային այցերի ընթացքում: Ձախողվեցին բանակցություններում և փորձեցին ինչ-որ առավելություններ ստանալ ռազմի դաշտում: Կրկին ձախողվեցին: Եվ, իհարկե, ստիպված են լինելու վերադառնալ բանակցային սեղանին, որովհետև այլընտրանք չկա: Չկա համաշխարհային պատմության մեջ մի հակամարտություն կամ պատերազմ, որից հետո չեն վերադառնում բանակցությունների սեղանին, որպեսզի լուծումներ գտնեն։ [b]Խաչատուր Քոքոբելյան[/b]. Շնորհակալություն: Կարևոր եմ համարում, որ խոսակցություններ եղել են այդ թեմայով, դա շատ էական եմ համարում, բայց կարծում եմ, որ լավ կլիներ, որ նաև հրապարակային լիներ. սա Ռոգոզինի մասով: Վտանգ եմ տեսնում Ձեր ասած այն մասով, որ, իհարկե, շատ լավ է, որ պատրաստակամ աշխատանք է ընթանում հիմա ռազմական փոխօգնության պայմանագրի հետ կապված, որովհետև ես կարծում եմ, որ դա նույնիսկ ուշացած է, բայց նաև վտանգ եմ տեսնում, որ ասում եք՝ հարմար պահ լինի: Դրա հարմար պահն ամեն օր է, և դրա անհրաժեշտությունն ուղղակի օրվա հրամայական է՝ իմ սուբյեկտիվ կարծիքով նաև: Ինչ վերաբերում է ռուսական զենքի մատակարարմանը, ես Ձեր խոսքից այնպես հասկացա, որ Դուք էլ դա պատճառներից մեկն եք համարում, բայց ոչ ամենագլխավորը: Ամեն դեպքում, եթե պատճառ եք համարում, դա արդեն բավականին կարևոր եմ համարում: Եվ շատ էական եմ համարում, որ մեր կառավարությունը, Հայաստանը՝ որպես կողմ, պատրաստակամություն ունի անշուշտ, և կարծում եմ՝ միշտ այդպես է եղել, բանակցային գործընթացում մասնակցելու և բանակցային գործընթացով լուծելու այդ խնդիրը: Շնորհակալ եմ: [b]Էդվարդ Նալբանդյան.[/b] Պարոն Քոքոբելյան, ինչ վերաբերում է Ռոգոզինին, ես կարող եմ ավելացնել, որ, որքան գիտեմ, նա հանեց Ֆեյսբուքից այն գրառումը, որն արել էր: Դուք ասացիք՝ Ձեր սուբյեկտիվ կարծիքը: Ես հարգանքով եմ վերաբերվում Ձեր և այլոց կարծիքներին և ուշադրությամբ ու լրջությամբ եմ հետևում և նկատի առնում դրանք: Բայց Դուք պետք է նաև նկատի ունենաք, որ կան իրավիճակներ, երբ, միգուցե, կարիքը չկա հրապարակայնության: Ինչ վերաբերում է Արցախի հետ պայմանագրին, Դուք, միգուցե, ճիշտ եք։ Բայց երբ նման քայլեր են արվում, հատկապես, որ մենք շահագրգիռ ենք բանակցությունների ճանապարհով լուծմանը հասնելու և շարունակում ենք այդ գործընթացը, մենք պետք է ի նկատի ունենանք նաև շատ այլ գործոններ և հանգամանքներ: