ԵՊՀ գիտական խորհուրդն ընդունել է «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ առաջարկություների փաթեթ. ՖՈՏՈՌԵՊՈՐՏԱԺ

ԵՊՀ գիտխորհուրդը փետրվարի 21-ին քննարկել է «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ առաջարկությունների նոր նախագիծը: Հիշեցնենք, որ դեռևս դեկտեմբերին ԵՊՀ գիտխորհրդի կողմից ձևավորվել էր հանձնաժողով, որը մշակել և համակարգել էր «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ ստացված առաջարկությունները, ապա մշակել նախագիծ, որի վերաբերյալ խորհուրդը պետք է հայտներ իր կարծիքը: Փետրվարի 13-ին տեղի ունեցած գիտխորհրդի նիստի ժամանակ նիստի մասնակիցները, քննարկելով այդ նախագիծը, միասնական որոշում չկայացրին: Որոշվեց գիտխորհրդի հաստատմանը ներկայացնել միայն օրենքի նախագծում փոփոխություններ կատարելու առաջարկություններ՝ առանց հիմնավորումների: Կազմվել էր նոր հանձնաժողով, որի կազմում են ԵՊՀ ռեկտորի ժ.պ. Գեղամ Գևորգյանը, Արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան Ռուբեն Մելքոնյանը, Քաղաքացիական դատավարության ամբիոնի վարիչ Վահե Հովհաննիսյանը և Անձնակազմի կառավարման և իրավական ապահովման վարչության պետ Արմեն Թադևոսյանը: Նախքան նիստի մեկնարկը ԵՊՀ արհեստակցական կազմակերպության նախագահ Արմեն Ավետիսյանը մտահոգություն հայտնեց առ այն, որ այս գիտական խորհրդի նիստը գիտական խորհրդի կանոնակարգի խախտմամբ է տեղի ունենում, քանի որ գիտական խորհրդի կանոնակարգը հստակ սահմանում է, որ գիտական խորհրդի օրակարգը պետք է տրամադրվի 5 օր առաջ, իսկ նյութերը՝ 3 օր առաջ: «Նաև սահմանվում է, որ գիտական խորհրդի արտահերթ նիստ կարող է հրավիրվել գիտական խորհրդի անդամների մեկ երրորդի ստորագրությամբ կամ գիտական խորհրդի նախագահի առաջարկությամբ: Կարծում եմ՝ սա գիտական խորհրդի նախագահի առաջարկությամբ է, այնուամենայնիվ, այդ դեպքում փաստաթղթերը և օրակարգը պետք է ուղարկվեին 3 օր առաջ, բայց ուղարկվել են մեկ օր առաջ: Սա ընդամենը իմ մտահոգությունն է»,- ասաց Արմեն Ավետիսյանը: ԵՊՀ ռեկտորի ժ.պ. Գեղամ Գևորգյանն ասաց, որ գիտխորհրդի նիստի մասին հայտարարվել է խորհրդի անդամներին նախօրոք՝ սրանից ուղիղ 8 օր առաջ, նախորդ հինգշաբթի, և այդ ժամանակ որևէ առարկություն չի եղել. «Ինչ վերաբերում է նյութերի՝ 5 օր առաջ ուղարկելուն, կարող եք համարել նյութ չի ուղարկվել, և այս նիստին էլ կարող եք առաջարկներ անել: Այն ժամանակ, երբ ընթացակարգը բացատրեցի, թե երբ պիտի հավաքվենք ու ինչ պիտի անենք, այս ամենը պարզ էր: Այն ժամանակ առարկություն չի եղել»: Նա փաստեց, որ ցանկության դեպքում հարցը կարող է քվեարկության դնել և որոշել՝ գիտխորհրդի նիստը օրինաչա՞փ է, թե՞ խախտումով: Արմեն Ավետիսյանն ասաց, որ ինքը պարզապես իր մտահոգությունն է հայտնել: Անցնելով օրակարգին՝ Գեղամ Գևորգյանը նշեց, որ հաձնաժողովը ունեցել է երկու նիստ. «Վերջին նիստը տեղի է ունեցել երեկ չէ առաջին օրը: Այդ պատճառով երեկ նոր ձեզ ուղարկվել է նախագիծը: Այն այդքան ծավալուն չէ: Հաստատ ծանոթանալու ժամանակ ունեցել եք»: Նա առաջարկեց աշխատել հետևյալ ընթացակարգով. հրավիրել Արմեն Թադևոսյանին՝ հանձնաժողովի անունից խոսելու, ապա արդյունավետ աշխատանքի համար կետ-կետ քվեարկել. «Կետերն իրարից անկախ են: Մենք կարող ենք մի կետը ընդունել, մյուսը չէ, կամ բոլորը ընդունել: Կարծում եմ՝ այդպես մենք ավելի արագ կավարտենք աշխատանքը: Ձեզանից յուրաքանչյուրը կարող է առաջարկություն հնչեցնել, որը քվեարկությունով կարող է հաստատվել կամ ոչ»: Արմեն Թադևոսյանը նշեց, որ փաստաթղթի կազմման համար հիմք են հանդիսացել ֆակուլտետներից ստացված առաջարկները. «Մենք սինթեզել ենք որոշակի առաջարկներ, ապա դրանք արտացոլել նախագծում: Եղել են նաև նախորդ գիտական խորհրդում նախորդ աշխատանքային նախագծի վերաբերյալ արված առաջարկություններ, որոնցից մի քանիսն այստեղ նույնպես արտացոլել ենք»: Նրա փոխանցմամբ, առաջարկները եղել են աշխատանքային խմբի կողմից, որոնց մի մասն արտացոլված է նախագծում՝ հատուկ առաջարկի կամ հատուկ կարծիքի կարգավիճակով: Առաջարկությունների առաջին կետով առաջարկվում է բուհի կառավարման խորհրդի թվաքանակը սահմանել կենտ թվով. «Առաջարկն արել է աշխատանքային խմբի անդամ Վահե Հովհաննիսյանը: Պատճառաբանությունն այն է, որ կենտ թվով խորհրդի անդամների թիվ սահմանելը քվեարկության ժամանակ ձայների մեծամասնության տեսանկյունից ավելի հասկանելի և ընկալելի է: Առաջարկվել է խորհրդի ձևավորման նոր մոդել: Առաջարկվել է երկու արտաքին հրավիրյալ անդամներ ներգրավվել խորհրդի կազմում, որոնց մրցութային ընտրության կարգն ու պայմանները կսահմանվեն բուհի կանոնադրությամբ»: Ա. Թադևոսյանի փոխանցմամբ, դրա նպատակն այն է, որ բուհի կառավարման խորհրդի աշխատանքներին ներգրավվեն մրցութային հիմունքներով այնպիսի հրավիրյալ անդամներ, որոնք այս կամ այն կերպ կարող են իրենց ներուժը՝ կլինի ֆինանսական թե մտավոր, ներդնել բուհի կառավարման գործընթացում: Վահե Հովհաննիսյանի փոխանցմամբ, օրենքի ներկայացված նախագծով որոշակի անհամապատասխանություն կար ՀՀ սահմանադրության 38-րդ հոդվածի 3-րդ մասի հետ. «Խոսքը բուհական ինքնակառավարման մասին է: Մենք խնդիր ունեինք այստեղ բալանսավորելու բուհի կառավարման խորհրդում պետության և բուհի մասնակցությունը: Նախնական տարբերակում ունեինք 6- 6 համադրություն: Ընդ որում, տեսականորեն կարող էր ստեղծվել այնպիսի իրավիճակ, երբ որոշումները չընդունվեին, քանի որ խորհրդի անդամների քանակը զույգ էր: Հետևաբար եղավ առաջարկ, որ խորհրդի կազմը կենտ թվով սահմանենք, օրինակ՝ 13 հոգանոց խորհրդի կազմ»: Նրա տեղեկացմամբ, այդ պարագայում էլ առաջ էր գալիս երկրորդ հարցը. կարող էր վեճ առաջանալ՝ ում տալ գերակայությունը՝ պետությա՞նը, թե՞ բուհին. «Այդ իրավիճակից խուսափելու համար որոշում կայացվեց առաջարկ անել, որ երկու հրավիրյալ անդամներ լինեն, որոնք պատրաստ կլինեն ինչ-որ կերպ աջակցություն ցուցաբերել բուհին՝ ներդնելով գումար, մտավոր կարողություններ կամ հեղինակություն: Այս առումով կունենանք որոշումների կայացման համար կայուն կառուցակարգ և նաև որոշակի բալանսավորում՝ բուհի և պետության մասնակցության առումով»: ԵՊՀ գրադարանի տնօրեն Եզնիկ Միրզոյանի կարծիքով, վիճակագրության համաձայն՝ միշտ չէ, որ բոլոր անդամները մասնակցում են քվեարկությանը. «Եթե ուզում եք 13, եկեք գրենք 13, բայց հիմնավորում չավելացնենք, թե այսպես լինի, որ երաշխավորվի: Ուզում եք՝ ոչ էլ գրենք, որ լինի կենտ թվով, ուղղակի առաջարկենք 13 անդամ: Բայց հաշվի առնենք, որ այս առաջարկն անում ենք այն գիտխորհրդում, որն ունի 88 անդամ, այսինքն՝ զույգ թվով: Բացի դրանից՝ մի քանի օր առաջ էլ, երբ մենք հաստատում էինք հանձնաժողովի կազմը, հաստատեցինք 4 հոգանոց հանձնաժողով, բայց հիմա ասում ենք կենտ թվով: Կարծում եմ՝ անհամապատասխանություն կա»: Գեղամ Գևորգյանն առաջարկեց հիմնավորումը հանել և թողնել պարզապես 13: «Ես առաջարկ էի ներկայացրել՝ ամրագրել 12-20 անդամ: Սրանք խորհրդանշական թվեր են, որովհետև եթե նայում ենք, որ համալսարանի համար էլ պետք է 12 խորհրդի անդամ լինի, ինչ որ մեկ այլ բուհի համար էլ, կարծում եմ, արդարացված չէ»,- ասաց Եզնիկ Միրզոյանը: ԵՊՀ ռեկտորի ժ.պ.-ի հավաստմամբ, բուհի մեծությունը պետք է չազդի դրա կառավարման կամ կառավարիչների քանակի վրա. «Աշխարհում տարբեր ազգաբնակչությամբ մոտ 200 երկիր կա: Բոլորն էլ ունեն մի գլուխ: Չեն ասում՝ երկիրը մեծ է, եկեք կառավարությունը համամասնական անենք»: «Ես չեմ կիսում Ձեր մտահոգությունը: Մենք տարբերակում ենք երկու իրավիճակ՝ փաստացի և իրավական: Իրավական առումով մենք կենտ թիվ ենք նախատեսում, որը իրավաբանորեն երաշխավորում է որոշումների ընդունման համար մեծամասնության հնարավորություն: Փաստական առումով, թե քանի հոգի կմասնակցեն նիստին, քանիսը չեն մասնակցի և ինչպես կքվեարկեն, արդեն երկրոդական հարց է: Հիմա իրավաբանորեն մենք տանք այդ հնարավորությունը, փաստական առումով ով ինչպես կարող է, կօգտագործի: Մենք հարցին մոտենում ենք իրավաբանորեն»,- նշեց Վահե Հովհաննիսյանը: Եզնիկ Միրզոյանի փոխանցմամբ, 7 անդամի կողմ քվեարկելը և՛ 12-ի, և՛ 13-ի դեպքում մեծամասնություն է. «Երկու դեպքում էլ այն անհրաժեշտ է: Այսինքն՝ թվի կենտ կամ զույգ լինելը չի երաշխավորում: Խոսքն այս մասին էր»: Վահե Հովհաննիսյանը պարզաբանեց, որ հնարավոր է այնպիսի իրավիճակ, որ լինի ձեռնպահ, դեմ, կողմ՝ նայած, թե ինչ որոշում է կայացվում. «Մենք պետք է գնանք ավելի հեռուն: Որոշումներ կան, որոնք պետք է երկու երրորդով անցնեն: Այս պարագայում կենտը ամենաողջամիտ կառուցակարգն է: Կարող ենք թույլ տալ նաև 15 կամ օրինակ 17 հոգու տարբերակը: Այստեղ խոսքը կենտի մասին է: Բացի դրանից՝ կենտը հնարավորություն է տալիս համալսարանի մասնակցության չափը ավելացնելու: Զույգի պարագայում այդ հնարավորությունը չենք ունենա»: ԵՊՀ ՈՒԽ նախագահ Դավիթ Ափոյանը հարց ուղղեց ուսանողների ներգրավվածության վերաբերյալ. «Քանի որ հիմնավորման մեջ Դուք նշում եք բուհի ներկայացուցիչների թվի ավելացման մասին, ես կարծում եմ, որ ուսանող դիտարկելն ավելի ներկայացուցչական է, քան արտաքին գործարարներից ներառելը: Առաջարկում եմ ուսանողների թիվը դարձնել 2, քանի որ մենք մեր վերջին տարիների գործունեությամբ ապացուցել ենք, որ առաջնորդվել ենք միայն բուհի շահով: Կարծում եմ՝ առաջարկը պետք է ներառել առաջարկությունների ընդհանուր փաթեթում»: Ի պատասխան Վահե Հովհաննիսյանը նշեց, որ այդ հարցը քննարկվել է հանձնաժողովում. «Առաջարկը եղել է այսպես՝մինչև երկու ուսանող և մինչև երկու արտաքին անդամ: Տրամաբանությունը հետևյալն է. եթե մենք սահմանում ենք չափանիշներ արտաքին անդամներ ներգրավվելու համար, կարող է ինչ-որ մեկը ցանկություն ունենա համալսարանին նվիրաբերել ինչ-որ չափի գումար: Հիմա կարող է մի հոգի այդպես գտնվել, երկուսը՝ չէ: Առաջարկ եղավ սահմանել մինչև երկու ուսանող, տվյալ պարագայում, եթե արտաքին անդամ, մենք, ըստ կանոնակարգի, կներգրավվեինք մեկ հոգի, ապա խորհրդի կազմում կլինեն երկու ուսանող և հակառակը: Բայց քանի որ նախապատվությունը տրվեց որոշակիությանը, առաջարկվեց այս մոդելը»: Նրա հիմնավորմամբ, հիմքում զուտ տեսականորեն դրվել է ինչ-որ ձևով բուհի համար նյութական օգուտ բերելու հարցը. «Ընդամենը դա է եղել տրամաբանությունը: Բայց Ձեր առաջարկությունը մենք անպայման կդիտարկենք»: Դավիթ Ափոյանի հաջորդ հարցի ժամանակ Գեղամ Գևորգյանն ասաց, որ նա խորհրդի անդամ չէ. «Դուք ունեք խորհրդի 22 անդամ, և բոլորն էլ կրթյալ մարդիկ են, իրենք կարող են բարձրաձայնել այն, ինչ Դուք ուզում եք»: Վահե Հովհաննիսյանը Դավիթ Ափոյանին հորդորեց առանձին մոտենալ և քննարկել: ԵՊՀ աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետի դեկան Մարատ Գրիգորյանն ասաց, որ թե հստակ նշվում է, թե ինչպես պետք է ձևավորվի այդ 13 անդամը. «Միայն 4-րդ կետում չի նշվում, թե ինչպես է ընտրությունը կատարվելու: Կամավո՞ր է լինելու»: Վահե Հովհաննիսյանն ասաց, որ համալսարանի մասով հղում է կատարվել կանոնադրությանը. «Իսկ մյուս մասը մեր իրավասությունից դուրս է: Առանձին կարող է լինել կանոնակարգ, օրենքին համապատասխան այլ փաստաթղթեր պետք ընդունվեն: Սա ընդամենը ամրագրում է սկզբունքները: Թե այդ սկզբունքներն ինչպես կյանքի կկոչվեն, ինչ կանոնակարգով, արդեն երկրորդ փուլի հարց է»: ԵՊՀ ֆինանսահաշվային ամբիոնի վարիչ Հայկ Մնացականյանը երկու դիտարկում ներկայացրեց. «3-րդ կետում նշված է՝ երկու արտաքին հրավիրյալ անդամներ, որից հետո գրված է մրցույթ: Այսինքն՝ հրավիրու՞մ ենք, թե՞ մրցույթ ենք անցկացնում: Կանչում ենք 10 հոգու, 8-ին հե՞տ ենք ուղարկում: Բացի դրանից՝ ինչո՞վ է պայմանավորված, որ ընտրության կարգը պետք է կանոնադրությամբ ամրագրվի: Միգուցե բուհի կողմից հաստատված ընտրության կարգո՞վ: Այսինքն՝ անպայման պե՞տք է կանոնադրության մեջ ամրագրել, թե՞ չէ»: Գեղամ Գևորգյանը պարզաբանեց, որ օրենքից հետո հաջորդ փաստաթուղթը կանոնադրությունն է. «Եթե կանոնադրությունը այն լիազորի կանոնակարգին, դա ուրիշ հարց է»: Հայկ Մնացականյանը նշեց նաև, որ գործարարը լայն հասկացություն է. «Սրճարանի ղեկավարն էլ գործարար է, բայց կարծում եմ, որ բուհին ավելի օգտակար կլինի, եթե խոշոր բիզնեսի ներկայացուցիչ լինի: Միգուցե դա պետք է այստեղ նշել»: Վահե Հովհաննիսյանի կարծիքով, գործարարները, կրթության և գիտության ոլորտի ներկայացուցիչները պետք է օժտված լինեն մեկ կարևոր հատկանիշով՝ հեղինակությամբ, որը զուգորդվում է հանրային ճանաչմամբ. «Պետք առաջնորդվել ողջամտության կանխավարկածով: Բայց Ձեր դիտարկումները որոշակի մտահոգության տեղիք են տալիս այն առումով, որ օրինակ՝ իրավասու մարմնի ղեկավարը չգիտենք, թե ով է»: ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետի դեկան Արծրուն Ավագյանը հետաքրքրվեց, թե առաջարկությունների 1.3-րդ կետում նշվող հրավիրյալ անձանց ո՞վ է առաջադրում. «Ես առաջարկում եմ ավելացնել՝ 2-ը արտաքին հրավիրյալ անդամներից, «որոնց առաջադրում է բուհի ակադեմիական խորհուրդը», նոր հետո շարունակել»: Վահե Հովհաննիսյանի պարզաբանմամբ, տրամաբանությունը հետևյալն է՝ եթե բաց մրցույթ է, էլ առաջադրում չկա. «Մենք ասում ենք՝ մեզ անհրաժեշտ է այսպիսի չափանիշներին բավարարող հոգաբարձուների խորհրդի անդամ»: Իսկ հարցին, թե ով է ընտրում, նա ասաց, որ ընտրում է գիտխորհուրդը, ակադեմիական խորհուրդը, բայց առաջադրում չկա. «Բաց մրցույթի պարագայում ինքնաառաջադրում է: Մարդիկ գալիս են ու մասնակցում են մրցույթին»: ԵՊՀ ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետի ՈՒԽ նախագահ Նարեկ Մարգարյանի կարծիքով, կա տարբերություն. «Այդ արտաքին անդամները՝ 6 հոգին, որոնց նախարարությունն է մեզ տրամադրելու, նվիրաբերություն չեն տրամադրելու համալսարանին: Այսինքն`իրենք ուղղակի նախարարության ներկայացուցիչներ են ապահովելու համալսարանում, իսկ այս արտաքին անդամները, որոնց մենք մրցութային կարգով պետք է ընտրենք, որոշակի պարտավորվածություններ են ունենալու, որոնք ինչ-որ չափով կօգնեն համալսարանի գործունեությանը: Տարբերությունը սա է: Մեզ համար կարևոր է, որ համալսարանին ինչ-որ նվիրաբերվի, և համալսարանի գործունեությունը շահի, երկրորդական է, թե նվիրաբերողը ով կլինի: Դրա համար նախարարությունը ավելի մեծ ծավալներով կարող է այդ մրցույթն իրականացնի, և ավելի լավ, չակերտավոր ասած, նվիրաբերողներ բերի համալսարան»: «Նվիրաբերումը միայն օրինակ է, խոսքը կարող է վերաբերել նաև հեղինակությանը, համալսարանի շահերին ծառայեցնելուն և այլն: Նվիրաբերումը չափանիշ չէ: Ես շեշտը, անկեղծ ասած, այլ բանի վրա կդնեի: Այն կդնեի քվոտայի վրա, ինչ արված է. համալսարանի քվոտան ավելացված է, ուղղակի ուսանողության հատվածը կայուն փոքրամասնություն է թողնված: Ձեր մտահոգությունն այս առումով հասկանալի է: Խնդիրը հետկանչի ինստիտուտի մեջ է: Ես առաջարկել էի, որ հրավիրյալ անդամները հետ չկանչվեն, այսինքն՝ հետկանչի ինստիտուտով, չարամտության կանխավարկածով, որ արտաքին հրավիրյալ անդամը կարող է համալսարանին սև փիառ անել, համալսարանը կարողանա հետ կանչել, այդ պատճառով այս ձևակերպումը ստացվեց»,- պատասխանեց Վահե Հովհաննիսյանը: ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի դեկան Գագիկ Ղազինյանը հետաքրքրվեց. «Պարո՛ն Հովհաննիսյան, մենք այս քանի ամիս է փնտրում ենք այդ հայեցակարգը, և հիմնական խնդիրն այն է, որ հայեցակարգ չկա: Դուք զգուշորեն խոսեցիք հայեցակարգի մասին: Որտե՞ղ տեսաք այդ հայեցակարգը»: Ի պատասխան՝ Վահե Հովհաննիսյանն ասաց, որ խոսքը հիմնավորումների մասին է: «Թե չէ ստացվում է, որ կա հայեցակարգը, և մենք չարամտորեն շրջանցում ենք այն»,- նշեց պարոն Ղազինյանը: «Խոսքը վերաբերում է հիմնավորումներին: Եթե նայեք չորրորդ կետին, իսկ ես վստահ եմ, որ Դուք այն նայել եք, այն վերաբերում է նորմատիվ իրավական ակտերին»,- նշեց պարոն Հովհաննիսյանը: «Երբ քննարկել եք օրենքում առաջարկություններ ներկայացնելու հարցը, անհրաժեշտություն չե՞ք համարել քննարկել, թե որքան է արդյունավետ բուհերի խորհրդի ձևավորումը: Ինչքա՞ն է այն օգնել բուհերի վարկանիշը բարձրացնելու կամ լավ կառավարում իրականացնելու հարցում: Թե այն պարզապես ավելորդ օղակ է, որը բուհին ավելի շատ կաշկանդում է, քան օգնում»,- հարց ուղղեց Մարատ Գրիգորյանը: «Բուհերի հոգաբարձուների խորհուրդը արդյունավե՞տ է գործել, թե՞ ոչ: Իմ կարծիքով, արդյունավետ չի գործել, հիմա էլ արդյունավետ չի կարող գործել: Ինչքան թվաքանակը մեծ լինի, այնքան արդյունավետությունը փոքր կլինի: Եվ հետո մենք փորձում ենք բուհի հոգաբարձուների խորհուրդը ձևավորել՝ ելնելով «ինչը օգուտ կլինի համալսարանին» սկզբունքից: Ես դա բոլորվին այլ կերպ կանեի: Բայց դա մի կողմ թողնենք»,- հարցադրմանը պատասխանեց Գեղամ Գևորգյանը: Պարոն Գևորգյանի փոխանցմամբ, անընդհատ պայքար է, թե ով ինչքան է ներկայացված Հոգաբարձուների խորհրդում. «Երբ ուսանողությունը ներկայացված է 25 տոկոս, այն պետք է հարցեր բարձրացներ ուսանողության մասին: Բայց հիմնական մոդելը դարձել է ինչպես ընտրել, ինչպես մասնակցել կառավարմանը, և եթե մենք գնում ենք հարց բարձրացնելու սկզբունքով, ապա մի հոգին էլ հերիք է: Եթե առաջնորդվում ենք այն սկզբունքով, որ այս կամ այն խումբը պետք է ունենա վճռական ազդեցություն կառավարման գործընթացում, այդ ժամանակ պայքար է գնում՝ ըստ տոկոսային ներկայացվածության: Երբ առաջին անգամ խորհուրդը ձևավորվում էր, 72 հոգի պարզապես հավաքվում էին այստեղ, և եթե հիմա մարդիկ կան, որ բողոքում են, որ խոսքը բոլորին չի հասնում, այն ժամանակ հենց այդ իրավիճակն էր: Այնպես չէր, որ բոլորը կարողանում էին արտահայտվել: Ինչքան Հոգաբարձուների խորհուրդը լինի փոքրաթիվ, այնքան կլինի ավելի արդյունավետ: Արդյունավետ չի եղել, որովհետև մեծաթիվ է»: «Պարոն Գրիգորյան, ես հարցին մոտեցել եմ զուտ իրավական տեսանկյունից և արձանագրել եմ հետևյալ խնդիրը. նախագծի այն տարբերակը, որն ուղարկվել էր մեր քննարկմանը, Սահմանադրությանը, իմ կարծիքով, չէր համապատասխանում այն առումով, որ Հոգաբարձուների խորհրդի առաջարկվող ձևավորման կարգը, կազմը, ձևաչափը բուհական ինքնակառավարումը ապահովել չէր կարող: Դրա համար էլ թվաքանակը քննարկել ենք ոչ թե զուտ քանակակական առումով, այլ ընդամենը սահմանել ենք, որ լինի կենտ ու հօգուտ համալսարանի ներկայացվածության ու քվոտայի: Այս առաջարկության ամբողջ տրամաբանությունը սա է: Այլ բան փնտրել պետք չէ»,- նշեց Վահե Հովհաննիսյանը: Գեղամ Գևորգյանն առաջարկեց քվեարկության դնել այդ կետը, բայց Գագիկ Ղազինյանը նշեց, որ սխալ ճանապարհ է ընտրված. «Հիմա որոշենք՝ մենք այս փաստաթուղթն ամբողջությամբ, անկախ բովանդակությունից, ընդունու՞մ ենք, թե՞ ոչ: Ես երբեք չեմ անդրադառնա կետերին, եթե Հովհաննիսյանը հայեցակարգի մասին չխոսեր, դրա մասին էլ հարց չէի տա»: Նրա հավաստմամբ, ամբողջ խնդիրը հայեցակարգի և պատշաճ հիմնավորումների բացակայությունն է. «Բայց նախ մինչև առանձին կետեր քննարկելը՝ որոշենք, թե արդյոք այդ ամբողջ օրենքի վերաբերյալ մենք ընդունում ենք ընդամենը 5-6 կետանոց առաջարկություն: Ինչի՞ հիման վրա: Մեկը չի ասի՝ լավ, մի ամբողջ գիտական հանրույթ եք, դուք ինչ տեսաք, որ գրեցիք այդ առաջարկությունները, ինչ քննարկեցիք, ինչ հիմնավորումներ ունեք, ինչ հիմնավորման բացակայություն տեսաք, որ նման առաջարկություն եք անում, չի կարելի այդքան իջեցնել այս բուհի մակարդակը: Սա նույնիսկ իրեն հարգող անհատը չէր ներկայացնի, միգուցե Ֆեյսբուքի մեկնաբանություններում միայն գրեր իր անունից, բայց բուհի անունից ես ուղղակի կամաչեմ, եթե օրենքի վերաբերյալ այդ փաստաթուղթը ներկայացնենք, որովհետև դա որպես առաջարկություն չեմ ընդունում»: ԵՊՀ ռեկտորի ժ.պ.-ն պարզաբանեց, որ նախորդ խորհրդի նիստին բավական երկար քննարվել է նախագիծ, որը կոչվում էր «Կարծիք օրենքի վերաբերյալ». «Այն չընդունվեց, հետո եղավ առաջարկ՝ անել գիտխորհրդի նիստ, որպեսզի քննարկվեն առաջարկություններ, դա հաստատվեց, կազմվեց աշխատանքային խումբ, որը ներկայացրել էր նախագիծ, որը բաց է նոր առաջարկություններ անելու համար, հիմա նորից վերադառնանք նախորդ խորհրդին ու քննարկենք՝ կարծիք հայտնո՞ւմ ենք, թե՞ ոչ: Ի՞նչ անենք»: Գ. Ղազինյանը նշեց, որ ուղղակի ցանկանում է խորհրդի կարծիքն իմանալ՝ համաձա՞յն են, որ այս փաստաթուղթը նման տեսքով ներկայացվի որպես համալսարանի հավաքական տեսակետ. «Նախ դա որոշենք, հետո կետերը քննարկենք»: ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան Ռուբեն Մելքոնյանն ասաց, որ այսօրվա օրակարգը ձևավորվել է հանձնաժողովի ներկայացրած կարծիքը լսելու համար, բայց բաց է նաև օրակարգային այլ հարցեր ընդգրկելու համար. «Առաջարկում եմ, որ պարոն Թադևոսյանը հնչեցնի մեր առաջարկությունները, ապա քննարկման ժամանակ պարոն Ղազինյանի առաջարկած հարցն ընդգրկենք օրակարգի մեջ և քննարկենք»: ԵՊՀ ռեկտորի ժ.պ.-ն ասաց, որ նախորդ նիստին քննարկվել է այդ հարցը, և որոշվել, որ այսօր ներկայացնում են առաջարկություններ. «Եթե հիմա էլ ասում եք՝ առաջարկություններ չներկայացնենք, կարծիք հայտնենք, այդ դեպքում նոր նիստ հրավիրենք, ես առաջարկում եմ առաջին կետը դնել քվեարկության, կանցնի, կանցնի, եթե ոչ, կարող ենք ձևափոխել, նոր կետ առաջարկել»: «Դուք ամեն ինչ խեղաթյուրում եք, եթե կետերով քվեարկենք, որոշ մարդիկ կողմ կքվեարկեն, որոշ մարդիկ՝ դեմ, հետո կստացվի, որ կետերն ընդունեցիք, իսկ փաստաթղթի մասին կարծիք չունեցանք, չի կարելի կետերով: Նախ ելույթները լսենք, մարդիկ ընդհանուր կարծիք արտահայտեն, նախորդ անգամ առաջարկությունները տարբեր եղան, այդ թվում՝ տարբեր մարդկանց կողմից՝ նախ առաջարկություններն ընդունենք, ապա հիմնավորումները ձևակերպենք: Դուք էլ և տարբեր մարդիկ առաջարկեցիք, որ տարբեր անուններով լինեն՝ առաջարկություններ, դիտողություններ, կարծիքներ, այնպես որ եթե որոշում ընդունվի, որ ձևավորում ենք հանձնաժողով, խումբ, որը կկազմի առաջարկների ցանկ, նման բան ես չեմ հիշում, իմ հիմնական մտահոգությունն այն է, որ չի կարող խորհրդի անունից նման փաստաթուղթ ներկայացվել, չի կարելի առանց վերլուծելու օրենքի նախագիծն անել առաջարկություններ, չի կարող համալսարանի 80-հոգանոց խորհուրդն այդ ամբողջ օրենքի վերաբերյալ անել 5-6 առաջարկություն, բայց եթե մեկին ասեմ, որ հիմնավորի, չի կարող, քանի որ այդ առաջարկություններն էլ վերցված են նախորդից: Գոնե սկզբում գրեք՝ օրենքը շատ լավն է, բայց մենք ունենք առաջարկներ, որոնք կարող են այն ավելի բարելավել: Եթե 6 կետն էլ քննարկենք, և անցնի, արդյունքում ստացվում է, որ փաստաթուղթն ընդունվում է»,- իր մտահոգությունը հայտնեց Գագիկ Ղազինյանը: ԵՊՀ տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետի դեկան Հայկ Սարգսյանը նշեց, որ որոշակիորեն համաձայն է Գ. Ղազինյանի կարծիքի հետ. «Սա չէ ճիշտ ճանապարհը: Պարոն Թադևոսյանի առաջարկներից հետո գիտխորհրդի անդամները կարծիքներ հայտնեն փաստաթղթի վերաբերյալ, ապա կանցնենք ամբողջական փաստաթղթի քննարկմանը»: Գեղամ Գևորգյանը նշեց, որ դեմ չէ նման քննարկմանը, այսինքն՝ ամբողջը կարդալ, նոր քննարկել. «Բայց ասում եմ այն, ինչ որոշվել էր նախորդ նիստի ժամանակ: Եթե հիմա դուք՝ խորհրդի անդամներդ, առաջարկում եք փոխել օրակարգը, դա կլինի նոր խորհուրդ, սակայն եթե այդպես եք ուզում, պարոն Թադևոսյանն ամբողջը կներկայացնի»: Արմեն Թադևոսյանը նշեց, որ առաջարկությունների երկրորդ կետով առաջարկվում է օրենքում սահմանել բուհերի կառավարման առանձնահատկությունները, սահմանել նաև այնպիսի իրավակարգավորումներ, որոնք հստակ կերաշխավորեն հավասար մրցակցային պայմաններ բոլորի համար. «Խոսքն այստեղ հանրային, մասնավոր, միջպետական պայմանագրերով ստեղծված բուհերի մասին է»: Երրորդ կետով, նրա փոխանցմամբ, վեր են հանվում հայեցակարգային խնդիրները, որոնք այս կամ այն կերպ բացակայում են օրենքի նախագծից, չորրորդ կետով առաջարկվում է մեկաստիճան գիտական աստիճանաշնորհման համակարգի փոխարեն սահմանել երկաստիճան համակարգ, այսինքն՝ թեկնածուի գիտական աստիճանը հավասարեցնել PhD-ին, իսկ դոկտորի գիտական աստիճանը՝ հաբիլիտացված PhD-ին: «Աշխատանքային խմբով քննարկելու ժամանակ մի փոքր վերապահում ունեինք հանրային բուհ եզրույթի հետ կապված, և ուզում ենք առիթն օգտագործել ու հիշեցնել, որ ժամանակին մենք առաջարկն արել ենք, մասնավորապես՝ Իրավագիտության ֆակուլտետը, որ կամ կրթական հիմնադրամների մասին օրենք ընդունվի, կամ բուհ՝ որպես այդպիսին կազմակերպաիրավական ձև, այդպիսի կարգավիճակ տրվի ուսումնական հաստատություններին, այդ տրամաբանության մեջ առաջարկում ենք մեկ անգամ ևս քննարկել այդ հնարավորությունը»,- նշեց Արմեն Թադևոսյանը: 6-րդ կետը, նրա տեղեկացմամբ, վերաբերում է «Ուսանողական խորհուրդներ» եզրույթին, որն օրենքում օգտագործվում է մի դեպքում եզակի թվով, մի դեպքում՝ հոգնակի, այդ առումով տարընթերցում է առաջանում, թե Հոգաբարձուների խորհրդի անդամին ով պետք է ընտրի, ո՞ր Ուսանողական խորհուրդը. «Եթե դրանք մի քանիսն են, առաջարկում ենք եզրույթը դարձնել եզակի կամ մանրամասնել, թե խորհրդի անդամի առաջադրման իրավունքն ինչպես պետք է իրացվի, ՈՒԳԸ-ի վերաբերյալ իրավակարգավորումներն օրենքում բացակայում են, այդ պատճառով առաջարկում ենք անդրադառնալ նաև դրան, քանի որ շատ ենք կարևորում»: «Առաջարկել ենք բուհերի ինստիտուցիոնալ հավատարմագրումը թողնել պարտադիր, ինչպես նախատեսված էր, իսկ ծրագրայինը դարձնել կամավոր: Դրա հետ կապված բազմաթիվ մոտեցումներ կան՝ սկսած ֆինանսականից, որ նրանք մեծ ֆինանսական բեռ կդառնան բուհերի համար: Նախագծում մեզ հայտնի ռոտացիայի սկզբունքով ուսման վարձավճարների լրիվ փոխհատուցումը որպես կրթաթոշակ է ներկայացվում, բայց հիմնավորումներ չկան, այդ պատճառով առաջարկել ենք վերանայել այդ մոտեցումը և թողնել, որովհետև դա բավականին արդյունավետ կարող է լինել առաջադիմության խթանման տեսանկյունից»,- թվարկեց Արմեն Թադևոսյանը: Նրա խոսքով, 10-րդ կետով առաջարկվել է «70 տարին» փոխարինել կենսաթոշակային տարիք բառերով. «Սա վերաբերում է այն դրույթին, որ գիտական ծրագրերում չընդգրկված անձանց 70 տարին լրանալուց հետո նրանք որոշակի պարգևավճար են ստանում: Հարց է առաջանում, եթե մարդը 63 տարեկանում չի աշխատում, այդ ծրագրերում ընդգրկված չէ, կենսաթոշակային տարիքից պետք է սպասի մինչև 70 տարեկան, հետո ստանա, դրա համար առաջարկել ենք, որ երբ կենսաթոշակային տարիքը լրանա և այլևս ընդգրկված չի լինի նման ծրագրերում, այդ ժամանակ վճարվի»: «11-րդ առաջարկը, որը, ըստ էության, կրկնում է «Կրթության մասին» օրենքը, բայց քանի որ կարևորվել էր ֆակուլտետների առաջարկներում և գրադարանի կողմից էր հնչել, որ ԵՊՀ-ի մասին հատուկ կարգավիճակը այստեղ էլ հնչեցվի՝ մտածելով, որ երբ օրենքն ընդունվի, այն դրույթները, որոնք վերաբերում են բուհերին, դուրս են գալու, և առաջարկել, որ այդ առանձնահատկություն կոչվածը, որը վաղուց օրենքում կա, կառավարությունը սահմանի»,- առաջարկությունների փաթեթը ներկայացնելիս նշեց Անձնակազմի կառավառման և իրավական ապահովման վարչության պետը: Գագիկ Ղազինյանը հետաքրքրվեց, թե ինչու առաջարկներում որևէ խոսք, բառ չկա գիտության մասին. «Չէ՞ որ օրենքը կոչվում է բարձրագույն կրթության և գիտության մասին: Գիտության մասին անգամ ակնարկ չկա»: Գեղամ Գևորգյանի դիտարկմանը, թե նախորդ անգամ նրա և պարոն Սաղյանի կողմից եղավ առաջարկ դրան չանդրադառնալու, Գագիկ Ղազինյանը պատասխանեց, որ Ֆարմացիայի ինստիտուտի տնօրենի պաշտոնակատար Աշոտ Սաղյանն է առաջարկել չանդրադառնալ: «Ինչն ինձ համար շատ զարմանալի էր, որովհետև նախարարը ինչ-ինչ խոստումներ է տվել, որոնք իրավունքից շատ հեռու են: Իմ մոտեցումն այն է, մենք՝ որպես գիտակրթական կառույց, ընդ որում՝ հետազոտական համալսարան, պետք է այդ հարցերին անդրադառնանք՝ հատկապես հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ գիտությունը պետք է ինտեգրվի, մոտենա բուհերին, և մենք որևէ բառ դրա մասին չենք խոսում: Ո՞րն է դրա պատճառը»,- հետաքրքրվեց Իրավագիտության ֆակուլտետի դեկանը: Ի պատասխան՝ Գ. Գևորգյանը նշեց, որ որպես առաջարկ՝ հարցը կընդգրկվի: ԵՊՀ բնական և ճշգրիտ մասնագիտությունների գծով պրոռեկտոր Ռաֆայել Բարխուդարյանն անդրադարձավ հայեցակարգին՝ հետաքրքրվելով, թե արդյոք այն պարտադրված է որևէ օրենքով. «Կանոնակարգային հանձնաժողովում այդ հարցին հստակ պատասխան տրվեց, որ չկա որևէ օրենք, որը պարտադրի, որ օրենք մշակելիս այն լինի թղթային տարբերակով, լինի բրոշյուր, գրքույկ: Այստեղ գրված է, որ նման պահանջ կա, հիմա կա՞ նման պահանջ, թե՞ ոչ: Մեր իրավական ակտերով հստակ որպես առանձին փաստաթուղթ հայեցակարգի պահանջ կա՞, թե՞ ոչ»: Վահե Հովհաննիսյանը պատասխանեց, որ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 5-րդ հոդվածը խոսում է նորմատիվ իրավական ակտի նախագծի կարգավորման ազդեցության գնահատման մասին, այսինքն՝ եթե նորմատիվ իրավական ակտ է ընդունվում, նախագիծ է կազմվում, ապա հնարավոր ազդեցության գնահատում պետք է արվի. «Խոսքը վերաբերում է դրան: Մենք անդրադարձել ենք այդ հարցին, թե գնահատման հիմքում ինչ հաշվարկներ կան, օրենքի նախագծով սահմանված ինչ նպատակներ կան, ինչ խնդիրներ են դրված, որպեսզի հետագայում օրենքն ընդունողը կամ կարծիք ներկայացնողը հնարավորություն ունենա հստակ իր դիրքորոշումն արտահայտելու, թե օրենքով առաջարկվող իրավակարգավորումները որքան են ապահովում այդ նպատակների իրականացումը»: Գագիկ Ղազինյանը նշեց, որ մինչև նմանատիպ օրենքների նախագիծ պատրաստելը՝ ուղղակի գրված կամ չգրված օրենք է, որ պետք է հիմնավորվի, թե ինչու պետք է լինի կամ չլինի նման փաստաթուղթ, որի հիման վրա կարելի է համակարգային օրենք ունենալ. «Հակառակ դեպքում մենք գործ կունենանք նրա հետ, ինչ ունենք, այսինքն՝ նման հատվածական, տեղային լուծումներ առաջարկող, տակտիկական խնդիրներ լուծող օրենք: Խոսքը դրա բացակայության մասին է, ոչ թե պետք է, չենք արել, այլ չի եղել, դրա համար մենք ունենք սա»: Ռուբեն Մելքոնյանն առաջարկեց իր կարծիքն ասել, հետո նոր անցնել քննարկումներին: Նրա խոսքով, հանձնաժողովը երկու օր բավականին կառուցողական մթնոլորտում աշխատել է, բայց երկու հարցի հետ կապված ինքը առաջարկ է ներկայացրել և երեք անդամներն էլ, ըստ էության, դեմ են քվեարկել. «Բայց ես այն ուզում եմ ներկայացնել գիտխորհրդին»: Նրա հնչեցրած առաջին առաջարկությունը վերաբերում էր դեկանի և ինստիտուտի տնօրենի ընտրությանը. «Գիտեք, որ կա նման կետ կամ առաջարկ՝ ձևավորվեն ինստիտուտներ, այսինքն՝ գիտակրթական որոշակի ստորաբաժանումներ համալսարանի մեջ, և դրանց ղեկավարները, ըստ էության, ունենալու են նույն գործառույթները կամ միգուցե և ավելի: Պարոն Գևորգյանը, օրինակ, առաջարկում էր՝ 19 ֆակուլտետի փոխարեն համալսարանն ունենա 7 ինստիտուտ: Օրենքում նշվում է, որ դեկանն ընտրովի է, իսկ ինստիտուտի տնօրենը՝ նշանակովի: Իմ առաջարկը հետևյալն է. քանի որ նախագծի 36-րդ հոդվածի 6-րդ մասում դեկանի և կառուցվածքային միավորի ղեկավարի պաշտոնները դիտարկվում են նույն հարթությունում, հետևաբար առաջարկվող նույն հոդվածի 10-րդ մասով ընտրովի պաշտոն սահմանել նաև գիտակրթական գործունեությամբ զբաղվող այլ կառուցվածքային միավորի՝ ինստիտուտի կամ դեպարտամենտի տնօրենի պաշտոնը, այլապես սա նույնպես հակասում է բուհական ինքնակառավարմանը: Եթե կառավարությունը ունի մեծամասնություն, ապա կարող է ընտրել ռեկտոր, իսկ ռեկտորն էլ կնշանակի դեկաններին և ինստիտուտի տնօրեններին, այսինքն` կդառնա ուղղահայաց կառավարում»: Ռուբեն Մելքոնյանի երկրորդ առաջարկը վերաբերում էր ամենաքննարկվող հարցերից մեկին՝ հայոց լեզվի և հայոց պատմության դասավանդմանը. «Ես ավելի ընդհանրացնելու եմ կարծիքս այս հարցի վերաբերյալ: Ի դեպ, այսօր նաև Մայրենի լեզվի օրն է, խորհրդանշական է, որ Մայր բուհում այս հարցն է քննարկվում: Ուզում եմ՝ ամրագրենք, որ օրենքի նախագծի 4-րդ հոդվածում նշվում է, որ բարձրագույն կրթության և գիտության ոլորտում կա պետական քաղաքականություն: Կառավարությունը սահմանում է, որ այս ոլորտի պետական քաղաքականության սկզբունքներից 6-րդը սահմանում է հայագիտական հետազոտությունների գերակայություն: Այսինքն՝ կառավարությունն օրենքի նախագծով առաջարկում է հայագիտական հետազոտություններին տալ գերակայություն: Ես, նույն տրամաբանությամբ շարունակելով, առաջարկում եմ օրենքի նախագծում ընդգրկել հետևյալ ձևակերպումը՝ հայագիտական առարկաների դասավանդմանը տալ գերակայություն: Իսկ մնացածը, օրինակ, այդ առարկաների դասավանդման մեթոդների նորացում, մոտեցումների թարմացում, ծրագրերի արդիականացում և այլն, կարծում եմ՝ տեխնիկական խնդիրներ են, որոնք կարելի է լուծել: Հայագիտական առարկաներ ասելով՝ նկատի ունեմ ոչ միայն հայոց լեզուն ու հայոց պատմությունը, այլև հայ գրականությունը, հայ եկեղեցու պատմությունը, մշակույթը և այլն: Մենք ամրագրում ենք, որ հայագիտական առարկաների դասավանդումն ունի համարժեք գերակայություն, իսկ մնացածը թողնում ենք բուհին, թող բուհն ինքը որոշի, թե ինչ դասավանդման ոճ է ընտրելու: Ես կարծում եմ, որ այս ամենը բուհական ինքնավարությանը չի խոչընդոտելու: Մենք պետք է փաստենք, որ հայագիտական առարկաները մեր նոր սերնդի ինքնությունը կերտող կարևոր, առանցքային հիմնասյուններից են: Ներկա իրավիճակում սա ամենակարևոր կետերից մեկն է, որը Մայր բուհը պետք է իրականացնի և առաջարկի»: «Խնդրում եմ ուշադիր վերաբերել պարոն Մելքոնյանի առաջարկին, քանի որ եթե պարոն Մելքոնյանի առաջարկը ընդունվի, ուրեմն բոլոր ֆակուլտետները պետք է անցնեն հայոց լեզու և հայոց պատմություն, հայ արվեստի պատմություն, հայ փիլիսոփայության մտքի պատմություն, հայ բնագիտության պատմություն, այսինքն՝առաջարկվում է բոլոր հայագիտական առարկաների ներառում»,- դիտարկում արեց Գեղամ Գևորգյանը, որին ի պատասխան Ռ. Մելքոնյանն ասաց. «Ես հղում կանեմ իրավաբանության դասականին և կասեմ, որ խեղաթյուրում եք իմ ասածները»: «Ես նման բան չեմ ասել: Պարոն Գևորգյան, եթե ձեր տրամաբանությամբ առաջնորդվենք, ապա այսուհետ բոլոր ինստիտուտներում պետք է իրականացվեն հայագիտական հետազոտություններ, որովհետև կառավարությունն այն համարում է գերակայություն: Պետք է ուսումնասիրվեն հայ քիմիայի զարգացումը, հայ ֆիզիկայի զարգացումը և այլն»,- նշեց Արևելագիտության ֆակուլտետի դեկանը: Դահլիճից հետաքրքրվեցին, թե գերակայություն ասելով՝ ի՞նչ նկատի ունի: «Գերակայություն ասելով՝ նկատի ունեմ, որ սա Հայաստանն է, և հայագիտական առարկաները պետք է ունենան գերակա կարգավիճակ, բայց պարտադիր չէ, ինչպես պարոն Գևորգյանը նշեց, թե դրանք անպայման պետք է պարտադիր դասավանդվեն: Մենք ամրագրում ենք մի պարզ բան, որ ՀՀ-ում հայագիտական առարկաները պետք է ունենան առանձնահատուկ կարգավիճակ: Ես ասում եմ, որ մենք ամրագրում ենք գերակայությունը:»,- ասաց Ռ. Մելքոնյանը: Գ. Գևորգյանը նորից հարցրեց, թե որն է այդ գերակայությունը: Նրա և Ռուբեն Մելքոնյանի միջև երկխոսություն ծավալվեց: Ռ. Մելքոնյանը նշեց, որ պետք չէ այդքան պարզունականացնել. «Հիմա ես դոկտոր-պրոֆեսորներին բացատրե՞մ, թե որն է գերակայություն բառը»: -Ի՞նչ կլինի: - Չի լինի, ես կամաչեմ ձեզնից: - Ոչինչ, ամաչիր: - Ես թողնում եմ, որ Դուք ամաչեք: Այդ դեպքում բոլոր բառերը պետք է փիլիսոփայորեն բացատրե՞նք: ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետի դեկան Էմիլ Գևորգյանն ասաց, որ բառը հասկանալի է, բայց հետաքրքրվեց, թե ինչ իմաստ, ենթատեքստ ունի: Ի պատասխան՝ Ռ. Մելքոնյանն ասաց, որ իր խոսքը կառուցված էր կառավարության ներկայացրած օրենքի նախագծի տրամաբանությամբ. «Նախ երևի գերակայություն բառի վերաբերյալ, որ օրենքում տեղ է գտել, հասցեատերերից մեկը ձեր օրենքի նախագծի հեղինակներից մեկն է, նույն կերպ մենք կարող ենք հարցնել, թե որն է հայագիտական հետազոտությունների գերակայությունը: Ես կարող եմ իմ մեկնաբանությունն անել, եթե այն ձեզ կհետաքրքրի, ես իրավաբան չեմ, բայց իմ կարծիքով, հայագիտական առարկաների գերակայությունը նշանակում է, որ մեր կրթական ծրագրերում պետք է առաջնային լինի հայ քաղաքացու, հայկական ինքնությունը, հայկական արժեհամակարգը կրող քաղաքացու կրթությունը Մայր բուհում և դրան միտված գործնական քայլերը: Թե դա կլինի «Հայոց պատմություն» առարկան 5 կիսամյակ անցնել, թե «Հայ մշակույթի պատմություն» առարկան մեկ կիսամյակ անցնել, դա արդեն բուհի ինքնավարության խնդիրն է, մեր լուծելու խնդիրն է: Ես այսպես եմ պատկերացնում»: Գ. Գևորգյանը հետաքրքրվեց, թե եթե դա բուհի որոշելիք հարցն է, ինչո՞ւ այն օրենքի մեջ մտցնել: Արևելագիտության ֆակուլտետի դեկանն ասաց, որ օրենքի տառին համապատասխան փորձում է առաջարկ անել: ԵՊՀ հայոց լեզվի ամբիոնի վարիչ Յուրի Ավետիսյանը նույնպես այն կարծիքին էր, որ խորհրդով ընդհանուր կարծիք պիտի հայտնել նախագծի վերաբերյալ, հետո նոր քննարկել առանձին կետերը. «Բայց իմ մտահոգությունը, բնականաբար, նախ և առաջ վերաբերում է հայագիտական առարկաներին, մասնավորապես հայոց լեզվին, որովհետև հայոց պատմության իրավունքը, ինձ թվում է, ավելի լավ կպաշտպանեն պատմության մասնագետները։ Ի՞նչն է իմ մտավախությունը։ Ես առաջարկում եմ ավելացնել պարտադիր բառը։ Օրենքում «գերակայությունը» ես հասկացա այդ իմաստով, որ պետք է հայոց լեզվի ուսուցումը պարտադիր լինի բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում»։ Ըստ նրա՝ հայոց լեզվի ուսուցումը, ըստ էության, գործիք է, միջոց է մասնագիտությունը սովորելու համար. «Եվ այդ գործիքը անընդհատ պետք է կատարելագործել և՛ դպրոցում, և՛ բուհում։ Այն, որ ի վերջո, մենք չենք կրկնում դպրոցական ծրագիրը։ Նրանք, ովքեր տեղյակ են, գիտեն, որ 4 տարի է՝ արդեն հենց Երևանի պետական համալսարանում ուսուցանվում է «Խոսքի մշակույթ», «Խոսքային վարվեցողություն», «Ճարտասանական արվեստ», «Բանավեճի արվեստ», «Մասնագիտական լեզու» և այլն։ Աշխատանքներ տարվում են։ Թերություններ կան, իհարկե կան։ Ես ինքս դասալսումներ եմ իրականացրել, և այնպես չէ, որ լավ տպավորություն ունեմ բնագիտական ֆակուլտետներում հայոց լեզվի դասավանդման մակարդակի վերաբերյալ։ Մեզ ժամանակ է պետք։ Մենք նոր ենք սկսել այս աշխատանքները։ Ի վերջո, չեմ ուզում ասել այն, որ հայոց լեզուն բացարձակ արժեք է, այդ արժեքը պետք է գնահատվի, և մեր ինքնության կարևոր գործոններից մեկն է։ Այս բոլորը թողնենք մի կողմ։ Ինչո՞ւ եմ ասում, որ պարտադիր բաղադրիչը պետք է ավելացվի։ Երկու հիմնական պատճառով։ Նախ՝ որ դեռ աշխատանքային տարբերակի քննարկումը չդրված կամ դրված, կառավարության առաջին դեմքի մակարդակով, ուղղափառ հետևողականությամբ աշխատանք էր տարվում, թե ինչու պետք է բնագիտական ֆակուլտետներում դասավանդվի հայոց լեզու, ինչու պետք է Պոլիտեխնիկի ուսանողը սովորի հայերեն։ Դա ծանրաբեռնում է ուսանողին, խանգարում է մասնագիտական գիտելիքների ձեռքբերմանը։ Այսպիսի ուղղորդված քարոզչություն էր արվում ամիսներ առաջ։ Նույն բանը կրկնում էին նաև որոշ նախարարներ։ Նախարարներից մեկը նույնիսկ հայտարարեց, որ մենք ուզում ենք տեխնոլոգիական երկիր ստեղծել, պետք է մտածել՝ հայերենը նպաստո՞ւմ է դրան, թե՞ չէ։ Այսինքն` ուղղակի հարց էր դրվում մտածել բնագիտական ֆակուլտետներից հայերենը դուրս մղելու մասին։ Այսպիսի քարոզչություն էր տարվում։ Հիմա ասում են՝ մենք աննախադեպ ինքնավարություն ենք հրամցնում մեր՝ կրթության, գիտության մասին նոր նախագծով։ Դա միֆ է։ Ես նույնիսկ Չարենցի խոսքերով կասեի՝ ուղեղային բորբոք, սրտի հիվանդություն, զառանցանք։ Բոլորս էլ տեսնում ենք, որ այդ ինքնավարությունը անվերապահ չէ։ Բոլորս էլ տեսնում ենք, որ կա մի համակարգ, որը կազմակերպում է ուղղորդված կառավարում։ Ես ամիսներ առաջ դեռ, հեռուստատեսությամբ ելույթ ունենալիս ասացի, որ ընդամենը 6 գումարած 1 սխեմայով հարցը լուծվում է։ Ընդամենը նշանակում են ռեկտոր, որը պարտադրում է իր կամքը։ Ռեկտորին էլ թելադրում են, որ դու առաջնորդվում ես այս, այս, այս սկզբունքներով․ բնագիտական ֆակուլտետներում աշխատում եք չդասավանդել հայոց լեզու կամ հայոց պատմություն։ Եվ հետո կանգնում ենք կոտրած տաշտակի առաջ։ Եվ ի՞նչ պետք է անենք։ Մենք պետք է ենթարկվենք բուհական համակարգի կառավարման այդ համակարգին և ընտրենք այդ ճանապարհը։ Եվ առաջարկելու եմ, որ հարցը դրվի քվեարկության, և համոզված եմ, չգիտեմ ինչու, բայց գիտեմ նաև ինչու, որ դեմ ենք քվեարկելու։ Այսինքն՝ չենք համաձայնում պարտադիր բաղադրիչին։ Ոչինչ։ Եկեք այստեղ լուծենք այս հարցը մեր մեջ և վաղը, երբ գա մեղադրելու կամ մեղադրվելու ժամանակը, մենք պատրաստ լինենք դրան պատասխանելու։ Ես սա եմ առաջարկում»։ Վահե Հովհաննիսյանն առաջարկեց ամեն ինչ դիտարկել տրամաբանական շղթայի մեջ: Նա հորդորեց ուշադիր լինել և ֆիքսել, որ օրենքի նախագծում հայագիտական հետազոտությունների գերակայության մասին է նշվում, այլ ոչ թե կրթական ծրագրերի իրականացման ժամանակ առարկաների պարտադիրության. «Նախագծի հեղինակները որպես հիմնավորում ներկայացնում են հետևյալը. ասում են՝ մենք տալիս ենք ինքնավարություն, դուք ինքներդ որոշեք: Որոշեք, որ ձեր կրթական ծրագրերը լինեն մրցակցային: Մենք առաջարկում ենք՝ եկեք վերցնենք այդ ինքնավարությունը, որն իր մեջ ներառում է նաև ակադեմիական ազատությունը և մրցունակ կրթական ծրագրերով ադապտացնենք այդ ամեն ինչը»: Տնտեսագիտության ֆակուլտետի դեկան Հայկ Սարգսյանի կարծիքով, կա շատ լավ օրենք. «Իմ շրջապատում անընդհատ ասում են՝ այս ի՞նչ օրենք է, այս ի՞նչ են գրել։ Ես այդ կարծիքը չեմ բաժանում։ Ինչո՞ւ: Փորձեմ հիմնավորել։ Հայեցակարգի հետ կապված: Ընդհուպ մինչև սահմանադրությունները կարող էին լինել տարբեր հայեցակարգերով։ Դուք շատ լավ գիտեք դա։ Վլադիմիր Ղազարյանն ասում էր՝ ում համար ուզում եք, որ կուսակցության համար ուզում եք, նրա համար էլ կգրեմ Սահմանադրությունը։ Այստեղ կա շատ որոշակի հայեցակարգ։ Օրենքը ենթադրում է երկու տարբեր օրենքների միակցում, դրանք Կրթության և Գիտության ու գիտատեխնիկական գործունեության մասին օրենքներն էին, որոնք գնացին, վերադարձան, և այդպիսով մենք հիմա կոտրած տաշտակի առջև ենք, որովհետև դրանք լրջորեն չեն կարգավորվում։ Եթե կան վատ դրույթներ, դրանք մշտապես կարող են շտկվել։ Այսօր հանրաքվեով շտկվում է մի հոդված, ի՞նչ է եղել այս օրենքում, հատկապես, երբ դա Ազգային ժողովի իրավասությունն է, մտցնել անընդհատ շտկումների գործընթաց։ Այս օրենքը թող ընդունվի, որովհետև օրենքում իսկապես շատ օգտակար գաղափարներ կան: Հետագայում օրենքը պետք է ունենա իր ծրագիրը կրթության և գիտատեխնիկական զարգացվածության վերաբերյալ, որը կարող է լինել երկարաժամկետ, միջնաժամկետ և հետագա բոլոր նորմատիվային փաստաթղթերը կոչված պետք է լինեն ինչ-ինչ գաղափարների իրացմանը։ Մեր երկրի համար այդ գաղափարը որակյալ կրթությունն է, որակյալ գիտությունն է, մրցակցությունն է, որը ես այսօր կհամեմատեի այս դահլիճում պատահած դեպքի հետ, երբ շատ տարիներ առաջ այս դահլիճում ես ասացի, որ Ղարաբաղյան հիմնախնդիրը լուծում չի ունենա, երբ որ երրորդ նախագահն էր այստեղ նստած, ասացի՝ Ղարաբաղի խնդիրը գուցեև տասնամյակներով հետաձգվի, ես չսխալվեցի իմ տեսության մեջ։ Այսօր էլ ես այդ կարծիքին եմ ու նույն նախադասությունն էլ կարող եմ կրկնել, բայց կրթությունը և գիտությունը մենք չենք կարող հետաձգել։ Այդ օրենքը պետք է ունենանք։ Քանի որ ամսի 24-ից, եթե չեմ սխալվում, սկսում են խորհրդարանական լսումները, որին մենք կարող ենք մեր մասնակցությունն ունենալ ամենատարբեր հարցերի հետ կապված՝ գրավոր և բանավոր։ Այս իմաստով առաջարկությունների այն փաթեթը, որն այսօր նախատեսել են առաջին քննարկումից հետո, կարծում եմ, որ կարող է դրվել քննարկման և ինչ-որ իմաստով իր նպաստը բերել ընդհանուր Ազգային ժողովի քննություններին։ Ես այս կարծիքին եմ։ Իսկ ինչ վերաբերում է այս գաղափարներին, պարզապես մեկ նկատառում։ Իմ գործընկերները գիտեն՝ ես միշտ այս օրինակն եմ բերում, եթե չկա գաղափարը, կաղապարին չի կարելի մեղադրել։ Գաղափարներ կան այս օրենքում»։ Նա նաև նշեց, որ հատերով չեն առաջարկությունները չափվում. «Ես կարծում եմ՝ այստեղ 8, 10, թե 11 առաջարկություններ են, դրանք վերաբերում են կոնկրետ խնդիրների։ Մասնավորաբար դա վերաբերում էր գիտական աստիճաններին, ինչը անցումային դրույթ էր ենթադրում, և հետագայում պետք է կարգավորվի: Կարծում եմ՝ 5 ինքնաթիռ էլի հատ է, 5 մատիտ՝ էլի հատ է։ Այստեղ շատ կարևոր է, որ այստեղ՝ մեր առաջարկություններում, անդրադարձ կա, հանձնաժողովը այս իմաստով լավ գործ է արել, ինչպես նաև լավ գործ էր արել նախորդ հանձնաժողովը: Ինչո՞ւ մենք չընդունեցինք, որովհետև սա ընդունելով՝ մենք վերջ չենք տալիս, այսպես կոչված, հնարավոր փոփոխություններին»։ Հայկ Սարգսյանն անդրադարձավ նաև հայագիտություն և գերակա բառերին. «Ես մի քննարկման եմ մասնակցել, ես մենակ էի այնտեղ, պարոն Ավետիսյան, Ձեր գործընկերներն էին այնտեղ, մտածեցի՝ կարող է հանկարծ հոշոտվեմ ես։ Հատկապես որ այնտեղ կային ագրեսիվ կանայք, կարող էին, որովհետև ես ասացի, որ պարտադիր բառը չպետք է ամրագրել օրենքում։ Գիտեք ինչ, եթե ինքնավարությունից, ազատություններից ենք խոսում, և եթե մենք ինտելեկտուալ հանրության ներկայացուցիչներ ենք, և եթե մեր ազգային ինքնության խնդիրները չենք դարձնում առաջնահերթ, «պրիարիտետնի», այսպես կոչված, գերակա և այլն, այդ տիպի ինտելիգենտությունը, այդ տիպի հայեցողությունը, ուրեմն սա էինք։ Ի՞նչ է եղել։ Պարտադիր բառը լավ բառ չէ։ Մենք պահպանելու ենք։ Ես մի բան շատ հստակ գիտեմ՝ պետք է անպայման իմանալ, որ «բիզնեսմեն» բառը հայերեն գործարար բառն է։ Գործ բառը կա, և արարել բառը կա։ Ուսանողը դա պետք է հասկանա։ Ընդհանրապես դա չի նշանակում փակել։ Հակառակը, կարծում եմ, որ պետք է սա խրախուսել»։ ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի դեկան Էդիկ Մինասյանի կարծիքով, բոլորին ակնհայտ է, թե ինչքան կարևոր են հայագիտական առարկաները, հատկապես Հայոց պատմությունը. «Դա է փաստում կառավարության ղեկավարի՝ վերջերս Մյունխենում տեղի ունեցած հանդիպումը: Նաև հայեցակարգի, աշխարհայացքի ձևավորման տեսանկյունից են կարևոր, միաժամանակ դաստիարակության առումով, ազգային անվտանգության խնդիրներով և այլն: Այս առումով շնորհակալություն եմ հայտնում պարոն Մելքոնյանին և պարոն Ավետիսյանին՝ հարցը բարձրացնելու համար: Այս հարցը միայն համալսարանի խնդիրը չէ: Այն վերաբերում է ամբողջ հանրապետությունում առարկաների դասավանդմանը: Եթե հետազոտությունը գերակայություն է, ապա դրանից պետք է բխի նաև դասավանդումը: Այսինքն՝ դրանք պետք է սերտորեն կապված լինեն, և պարտադիր հանգամանքը շեշտված լինի: Միաժամանակ նշեմ, որ իմ կարծիքով, ուշացել ենք կարծիքներ, տեսակետներ հնչեցնելու տեսանկյունից: Երկուշաբթի արդեն լսումներն են, որոնց մասնակցելու համար մենք էլ ենք հայտագրվել: Ընդհանրապես կարծում եմ, որ համալսարանի միասնական կարծիքի առկայությունն անհրաժեշտ է»: Ինչ վերաբերում է հայեցակարգային խնդիրներին, Էդիկ Մինասյանն ասաց, որ կրթության վերաբերյալ նախորդ օրենքներն ունեցել են հայեցակարգեր, սկզբունքներ, որոնց առկայությունը անհրաժեշտ է նաև այս օրենքում: ԵՊՀ գրադարանի տնօրեն Եզնիկ Միրզոյանը հիշեցրեց, որ օրենքում հայոց լեզուն նշվում է պարտադիր քննության առարկա բոլորի դիմորդների համար. «Այսինքն բուհ ընդունվողները պետք է պարտադիր հանձնեն հայոց լեզու. սա արդեն մեծ քայլ է: Ես նույնպես հանձնել եմ, չնայած որ ընդունվում էի բնագիտական մասնագիտությամբ ֆակուլտետ: Եթե խնդիր կա, ապա պետք է ընդունելության ժամանակ մտածել, թե ինչ թեստեր դնել, ինչպես անել, որ հետագայում ուսանողները հայոց լեզվի հետ կապված խնդիրներ չունենան»: Նա ցանկություն հայտնեց ավելացնելու այն կետը, որ բուհի կառավարման խորհրդի անդամը չի կարող լինել այն անձը, որը նաև այլ բուհերի խորհրդի կառավարման անդամ է. «Մենք հաճախ ենք հանդիպում նման դեպքերի, որը, ըստ իս, շահերի բախման է տանում: Ես կարևորում եմ նաև այս կետը, որ մենք կարծես թե մոռացել ենք հոդված 36-ի 14-րդ կետը, ըստ որի՝ տարիքային կենսաթոշակի իրավունքը տվող տարիքը լրացած անձը բուհում ակադեմիական կազմի թափուր պաշտոնների տեղակայման համար անցկացվող մրցույթի ընտրությանը չի կարող մասնակցել: Այդ անձի հետ բուհի ռեկտորը ամբիոնի առաջարկությամբ կարող է կնքել ոչ լրիվ ծանրաբեռնվածությամբ պայմանագիր՝ 1 ուսումնական տարի սահմանով, տարեկան երկարաձգման իրավունքով: Կարծում եմ, որ այս տարբերակով 67 տարեկանից հետո մեր դասախոսներն էլ չեն կարող լինել դասախոս: Դրա համար ես առաջարկում եմ, որ բուհի ռեկտորը, ամբիոնի առաջարկությամբ, այդ անձի հետ կնքի առավելագույնը 0,75 դրույք ծանրաբեռնվածության աշխատանքային պայմանագիր՝ 1 ուսումնական տարի ժամկետով, որը չի բացառում, որ տվյալ դասախոսը հաջորդ տարի ևս կարող է կնքել պայմանագիր՝ մեկ ուսումնական տարի ժամկետով: Այդ դեպքում ռեկտորը հնարավորություն կունենա տեսնելու՝ տվյալ դասախոսը պատրա՞ստ է շարունակելու թե՞ ոչ, քանի որ լինում են դեպքեր, երբ դասախոսը ի վիճակի չի լինում մտնելու լսարան: Ի պատասխան այս ելույթին՝ ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետի դեկան Արծրուն Ավագյանն հետաքրքրվեց, որ հնարավոր է՝ շատ լավ դասախոս է, շատ լավ մասնագետ ինչո՞ւ լրիվ դրույք չտալ: ԵՊՀ ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետի դեկան Խաչատուր Ներկարարյանի կարծիքով, հայեցակարգ չկա, բայց օրենքն այն տպավորությունն է թողնում, որ փորձ է կատարվում կրթական համակարգը առավելագույնս մոտեցնելու եվրոպական կրթական համակարգին՝ իհարկե, հաշվի չառնելով այն առանձնահատկությունները, որոնք առկա են մեր երկրում: «Ինչ վերաբերում է լեզվին, ինչքան ինձ հայտնի է, մարդը մտածում է լեզվի միջոցով, եթե ֆիզիկոսը լավ ֆիզիկոս է, նա արդեն ըստ սահմանման՝ տիրապետում է լեզվին, այսինքն՝ կարիք չկա լրացուցիչ և պարտադիր պայմաններ առաջադրելու: Երկու առաջարկություն ունեմ և չգիտեմ՝ դրանք կարելի է ներկայացնել թե ոչ, այնուամենայնիվ դրանք ինձ հուզող հարցեր են, որոնց մասին ցանկանում եմ խոսել: Առաջինը կրթության շարունակականության հարցն է: Մենք մեր լավագույն ուսանողներին պետք է ինչ-որ կերպ հնարավորություն տանք կրթությունը շարունակական դարձնելու, և ցանկալի կլիներ՝ դա օրենքում արձանագրվեր: Երկրորդը՝ մենք դասախոսների վերականգնողականության, գիտական մակարդակի բարձրացման խնդիր ունենք, նրանց պետք է տրվի որոշակի ժամանակով արձակուրդ՝ իրենց գիտական մակարդակը բարձրացնելու և կոչումներ ստանալու համար: Նախկինում դա եղել է, և եթե մենք մոտենում ենք եվրոպական կրթական համակարգին, ապա պետք է փաստել, որ այնտեղ կա այդ կետը և խստագույնս պահպանվում է. յուրաքանչյուր 5 տարին մեկ պրոֆեսորին հնարավորություն է տրվում 6 ամսով գործուղվելու ցանկացած համալսարան և այնտեղ բարձրացնելու գիտական մակարդակը»,- նշեց Խաչատուր Ներկարարյանը: ԵՊՀ ռեկտորի ժ.պ. Գեղամ Գևորգյանի կարծիքով, հնչած կարծիքը շատ կարևոր է, բայց այն պետք է լուծվի բուհական մակարդակում, քանի որ համալսարանն ունի ֆինանսական անկախություն. «Եթե մեր հնարավորությունները ներեն, դա, իհարկե, կարևոր բան է, բայց եթե չներեն, մեկ է, օրենքում ինչքան էլ ամրագրված լինի: Մենք ունենք դոկտորանտուրայի ինստիտուտ: Իմ՝ 11-12 տարվա պրոռեկտոր լինելու ժամանակաշրջանում մեկ հոգի է դիմել, երբ որ դրա համար նախկինում մրցույթ էր: Պատճառը հետևյալն է. դրա համար տրվում էր ասպիրանտին հավասար գումար, այսինքն՝ գումար չէր տրվում: Հարցը ֆինանսական է: Դուք ճիշտ եք ասում, բայց հարցը ֆինանսական է, և հաշվի առնելով բուհի ինքնավարությունը՝ բուհն ինքը կարող է այդ հարցը լուծել կամ կարող է չլուծել»: Խաչատուր Ներկարարյանի կարծիքով, դա շատ կարևոր հարց է և պետք է ինչ-որ ճանապարհով միջոցներ հայթայթել. «700 ժամ դասավանդող դասախոսը ոչ մի հնարավորություն չունի կատարելագործելու իր հմտությունները: Դրան պետք է անդրադառնալ: Դա լրջագույն հարց է: Մի ձև գտեք, որ այդ գումարներն առաջանան, կամ պակասեցրեք մնացած բոլորի աշխատավարձը: Բայց ես կարծում եմ, որ այն օրենքի հարց է»: ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի դեկան Նաղաշ Մարտիրոսյանը, մեջբերելով Հայկ Սարգսյանի խոսքը, թե Գրիգոր Ղարիբյանն այս տարի կդառնա 90 տարեկան, ասաց, որ այդ 90 տարիներից 60-ը նա ապրել է այն երկրում, որի Սահմանադրության մասին ասում էին, թե լավագույնն է եղել, և պարզվեց, որ այդպիսի օրենքների առկայությամբ այդ երկիրը փլուզվեց. «Ի վերջո, օրենքը կյանքի կոչող մարդկանց առկայությունն է կարևորը, և ի վերջո, շատ կարևոր է, թե մենք ինչ ենք ուզում: Համամիտ չեմ բոլոր նրանց հետ, ովքեր ասում են՝ մենք այսօր լավ թատրոն չունենք, քանի որ թատրոնի մասին լավ օրենք չունենք, կամ կինոյի մասին լավ օրենք չունենք: 90-ականների կեսերին ձևավորվեցին մասնավոր հեռուստաընկերություններ, բայց հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին օրենքն ընդունվեց միայն 2000 թվականին, և ի վերջո, քանի որ հիշեցի Սովետական Միությունը, պետք է մի խոսք էլ հավելեմ, այդ շրջանում կային գրողներ, որոնց ժողովներում դատապարտում էին և արտաքսում, օրինակ, Բրոդսկի, և հետո միայն հասկանում նրանց արժեքը: Սիրելի բարեկամներ, եկեք մեր գործը հեշտացնենք, հրաժարվենք այն մտքից, որ որևէ նախագծի, փաստաթղթի իրողության մասին մեր բոլորի կարծիքները պետք է նույնը լինեն: Շրջանառության մեջ է դրվել օրենքի նախագիծ: ԵՊՀ գիտխորհուրդը այդ նախագիծը լավագույնը դարձնելու միտումով պետք է առաջարկները կետ առ կետ քննարկի. սա է ճիշտ ճանապարհը»: Գեղամ Գևորգյանը նշեց, որ արդեն դահլիճում գիտխորհրդի ներկա անդամների թիվը պակասել է, և եթե քննարկումները շարունակվեն, հնարավոր է հասնել մի վիճակի, երբ գիտխորհուրդը իրավասու չի լինի որևէ որոշում կայացնելու. «Երկրորդ դիտարկումս. եթե մենք քվեարկենք փաթեթով, այսինքն՝ բոլոր կետերը միաժամանակ, և եթե ամեն կետի նկատմամբ լինի մեկ, երկու, երեք մարդ, որն ունի հակադիր կարծիք, ապա նա դեմ կքվեարկի ամբողջին: Մենք կունենանք վիճակ, որ դեմ կքվեարկենք ամբողջին, որը, ինձ թվում է, ճիշտ չէ, որովհետև մենք ունենք բավականին լավ առաջարկներ»: Նա առաջարկեց ներկայացված առաջարկներն առանձին-առանձին քվեարկել, այնուհետև քվեարկել այն առաջարկները, որոնք հնչել են գիտխորհուրդի անդամների կողմից: Գիտխորհուրդի համաձայնությունից հետո ռեկտորի ժ.պ.-ն հնչեցրեց առաջարկները, բայց մինչ այդ առաջարկություն ներկայացնելու համար ձայն խնդրեց Արմեն Ավետիսյանը: Վերջինս նախևառաջ նշեց, որ կցանկանար, որ համալսարանը, այնուամենայնիվ, կարծիք, դիրքորոշում ունենար օրենքի նախագծի վերաբերյալ. «Եթե այս առաջարկությունները չընդունվեն, կստացվի, որ ԵՊՀ-ն կհայտնվի խաղից դուրս վիճակում: Գոնե դիրքորոշում, այն կլիներ բացասական կամ դրական, մեկ է պետք էր հայտնել: Այս օրենքը քայլ առա՞ջ է, թե՞ քայլ հետ է: Այս օրենքը քայլ առաջ է և այս առաջարկություններով հանդերձ այն կշահե՞ր, թե՞ կտուժեր: Օրենքը քայլ հետ է, բայց առաջարկություններն ընդունելուց հետո կշահի՞, թե՞ չէ: Չցանկանալով վիրավորել հանձնաժողովին բացարձայապես, բայց նման առաջարկություններ կարող է անել ցանկացած մեկը: Նույնիսկ մեր շենքի զրուցարանում նստած բլոտ խաղացողները: Նկատի ունեմ ոչ թե բնույթի մասին, այլ ընդհանուր առմամբ առաջարկությունների մասին»: Արմեն Ավետիսյանի հավաստմամբ, պետք է կարծիք հայտնել և այդ առաջարկությունները պետք է հիմնավորված լինեն. «Այս առաջարկությունները հիմնավորված չեն: Մենք պետք է տեսակետ հայտնենք՝ ինչու ենք ուզում այդ ամենը փոխել կամ այդ կետում ինչու ենք ցանկանում դա ավելացնել: Դիրքորոշում մենք չունենք: Իմ կարծիքն է, որ Երևանի պետական համալսարանը օրենքի վերաբերյալ պետք է ունենար դիրքորոշում, որն այսօր չունի»: Նա ներկայացրեց իր առաջարկությունները, որոնցից առաջինը վերաբերում էր խորհրդի անդամների թվին. «Չի կարող լինել այնպես, որ ԵՊՀ-ն և ասենք Գեղարվեստի ակադեմիան նույն թվաքանակով ունենան խորհրդի անդամներ, ես ամենայն հարգանք եմ տածում յուրաքանչյուր բուհի նկատմամբ: Ինչքան էլ պարոն Գևորգյանը պնդում է, թե թվաքանակն ինչքան նվազ լինի, կառավարումն այդքան արդյունավետ կլինի, համաձայնելով այդ մտքի հետ, այուամենայնիվ, համալսարանի դերակատարությունը, ինչ-որ տեղ նաև կարևորությունը երևում է Հոգաբարձուների խորհրդի անդամների թվից: Առաջարկում եմ, որ եթե պնդում ենք 13, թող լինի 13-ից 21 կամ 7-13»: Ա. Ավետիսյանի պնդմամբ, պետք է ստացվի իրավիճակ, երբ ԵՊՀ-ի խորհրդի անդամների թիվն ավելի շատ լինի, և ոչ թե այնպիսի բուհերի խորհրդի անդամների թվաքանակի հետ հավասարաչափ, որոնք ԵՊՀ մեկ ֆակուլտետի չափ են»: Հայկ Սարգսյանը հիշեց համալսարանի պատմությունից իրողություն, երբ համալսարանի ջութակահարների կվարտետի վերաբերյալ ասել են՝ ինչո՞ւ չորս հոգուց բաղկացած լինի, համալսարանականներին չի սազում, թող 15-16 հոգի լինեն կազմում: Արմեն Ավետիսյանը պատմությունը որպես հումոր ընդունելի համարեց, բայց որպես դիտողություն՝ ոչ, որովհետև ըստ նրա՝ դրանք համեմատելի չեն. «Էլի մեծ հարգանք տածելով ջութակահարների հանդեպ, բայց չեմ կարծում, որ ջութակ նվագելը և բուհ կառավելը նույն բանն են»: Նրա հնչեցրած հաջորդ առաջարկությունն առնչվում էր օրենքի նախագծի 34-րդ հոդվածին, որը վերաբերում է աշխատողների տարիքի սահմանափակումներին. «Եթե Հայոց լեզվի և Հայ ժողովրդի պատմության դեպքում ասում են, որ բուհին տալիս են լայն ինքնավարություն, թող իրենք որոշեն՝ Հայոց լեզու և Հայ ժողովրդի պատմություն դասավանդելու են, թե չէ, ապա ինչո՞ւ են մտնում գործատու-աշխատող իրավահարաբերությունների մեջ: Դրա համար գոյություն ունի Աշխատանքային օրենսգիրք: Խնդրում եմ՝ թող այդ հոդվածը հանեն, և իրավահարաբերություններն արդեն կկարգավորվեն Աշխատանքային օրենսգրքով գործատու-աշխատող փոխհարաբերություններով: Անուններ չնշելով՝ մենք կարող ենք բերել օրինակներ, երբ 70-ն անց դասախոսներ մտնում են լսարան շատ առույգ, ժամանակակից տեղեկատվական տեխնելեգիաներին համապատասխան լսարանում դասախոսություն են կարդում, բայց ունենք 40 կամ 50 տարեկան դասախոս, որը, թերթը ձեռքին դողդողացնելով, ամբիոնի մոտ հազիվ է կարդում իր դասախոսությունը»: Ա. Ավետիսյանի կարծիքով, տարիքային սահմանափակում դնելը ոչ միայն Սահմանադրության խախտում է, այլև էյջիզմ է. «Չի կարելի մարդուն զուտ տարիքի համար զրկել որևէ բանից: Առաջարկում եմ հանել այդ սահմանափակումը կամ գոնե այդ հոդվածի «կենսաթոշակային տարիք» բառերը փոխարինել 70 տարեկանով»: ԵՊՀ արհեստակցական կազմակերպության նախագահի հաջորդ դիտարկումը վերաբերում էր համալսարանի հատուկ կարգավիճակին. «Տարիներ շարունակ մենք թմբկահարել ենք, որ ԵՊՀ-ն ունի հատուկ կարգավիճակ: Այդ մասին գոյությունի ունի նաև Հայատանի նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ստորագրած հրամանագիրը: Ես շատ ուրախ եմ, որ նախագծում այդ ամենը կա, և կարծում եմ՝ պետք է շնորհակալ լինենք հանձնաժողովին, որ հիշել և ներառել է: Նախորդ հանձաժողովի աշխատանքների ժամանակ մեր մտքով դա չէր անցել»: «Հաջորդ իմ առաջարկությունն արդեն Ռուբեն Մելքոնյանի կողմից հնչեց, թեպետ այն նախորդ հանձնաժողովում ես եմ արել: Գիտակրթական գործունեությամբ զբաղվող ֆակուլտետների, ինստիտուտների և կենտրոնների ղեկավարները պետք է լինեն ընտրովի, նրանք չենք կարող լինել նշանակովի: Այդ դեպքում օրենքի ընդունումից հետո ԵՊՀ բոլոր ֆակուլտետները կմիավորեն, կստեղծեն ինստիտուտներ, դրանց ղեկավարներին էլ կնշանակեն: Այդ դեպքում ոչ միայն համալսարանի, այլև ֆակուլտետների ինքնակառավարումը կոտնահարվի: Առաջարկում եմ, որ անպայման օրենքի նախագծի մեջ «ֆակուլտետի դեկան» բառակապակցությունը փոխարինվի «գիտակրթական գործունեություն ծավալող ստորաբաժանումների ղեկավարներ» բառերով»,- նշեց Արմեն Ավետիսյանը: Այնուհետև Գեղամ Գևորգյանը գիտխորհրդի հաստատմանը ներկայացրեց հանձնաժողովի առաջարկությունների առաջին կետը, որը վերաբերում էր կառավարման հանձնաժողովի ձևավորմանը: Այն ձայների մեծամասնությամբ ընդունվեց: Առաջարկությունների երկրորդ կետով առաջարկվում էր հստակեցնել բուհերի կառավարման առանձնահատկությունները, ինչպես նաև սահմանել իրավակարգավորումները, որոնք հստակ կերաշխավորեն հավասար մրցակցային պայմաններ բոլոր բուհերի համար՝ անկախ սեփականության կամ կազմակերպաիրավական ձևից. «Խոսքն այն մասին է, որ նախագծի մեջ կա տարբերակում. բուհեր, որոնք ձևավորվել են մինչ այս կամ այսինչ պայմանագրով: Մենք առաջարկում ենք, որ բոլորը լինեն հավասար»: Առաջարկությունն ընդունվեց: Առաջարկությունների երրորդ կետի էությունը, Գեղամ Գևորգյանի փոխանցմամբ, այն է, որ պետք է հստակ ասվի, հիմնավորվի, թե այս օրենքի ընդունումով ուր ենք գնում: Վահե Հովհաննիսյանն էլ պարզաբանեց, որ ըստ այդ կետի՝ պետք է հստակեցվեն օրենքի ազդեցության գնահատման չափանիշները, հաշվարկները, ձևակերպված լինեն խնդիրները, նպատակները: «Այսինքն՝ առաջարկություն է ոչ թե օրենքում ինչ-որ բան ավելացնելու, այլ մինչև օրենքի լայն քննարկումն ու ընդունումը՝ ներկայացնելու, թե օրենքի հաստատումով տասը տարի հետո ուր կհասնենք: Խոսքը դրա մասին է»,- ասաց Գեղամ Գևորգյանը: Առաջարկությունների այս կետը նույնպես ընդունվեց գիտխորհրդի կողմից: Առաջարկությունների հաջորդ կետին անցնելով՝ Գեղամ Գևորգյանն ասաց, որ կարող է լինել գիտությունների դոկտոր՝ PhD, բայց երկրորդ աստիճանը թող ձևակերպվի հաբիլիտացիայի տեսքով, ինչն ընկալելի կլինի թե՛ եվրոպական, թե՛ ԱՊՀ տարածքում: Կենսաքիմիայի, մանրէաբանության և կենսատեխնոլոգիայի ամբիոնի վարիչ Արմեն Թռչունյանն ասաց, որ գրածից չի հասկացվում, որ գիտական երկրորդ աստիճան է ներմուծվում. «Օրենքի նախագծում գիտական երկրորդ աստիճանը նշված չէ, և պարզ չէ, թե ինչն է հավասարեցվում հաբիլիտացիային: Մենք պետք է գրենք՝ սահմանել երկաստիճան համակարգ, հետո նոր համապատասխանեցնել»: Գեղամ Գևորգյանը, տեղին համարելով լրացումը, առաջարկը նոր ձևակերպմամբ դրեց քվեարկության, ինչը կրկին ընդունվեց: ԵՊՀ ռեկտորի ժ.պ-ն, բացատրելով հաջորդ առաջարկության էությունը, ասաց, որ տարիներ շարունակ՝ շուրջ 6-7 տարի, առաջարկվում է, որ պետք է գրել օրենք բուհերի մասին. «Եղածով մենք, մեկ է, մնում ենք հիմնադրամ: ՊՈԱԿ դառնալը մեզ համար ձեռնտու չէ, բայց այս կարգի հիմնադրամ լինելն էլ մեզ համար ձեռնտու չէ: Այն ունի բավական կաշկանդիչ կարգավորումներ բուհի ինքնավարության, ազատ գործունեության համար: Այս օրենքը թող ընդունվի, բայց հետո բուհերի համար թող լինի հիմնադրամ բուհերի կամ պարզապես բուհերի մասին օրենք, Աշխատանքային օրենսգիրքն էլ դա թույլ է տալիս: Թող բուհերի կարգավիճակը ձևակերպվի առանձին օրենքով»: Արթուր Սահակյանը նկատեց, որ առաջարկության վերաբերյալ գիտխորհուրդի որոշում չի եղել, և ըստ այդմ, դրա ձևակերպման «կրկին անգամ» բառն ավելորդ է, որն առաջացնում է նաև ոճական սխալ: Գեղամ Գևորգյանն ասաց, որ առաջարկը գիտխորհուրդը հաստատել է, իսկ ինչ վերաբերում է ոճական սխալին, ապա այն կխմբագրվի. «հետևաբար կրկին անգամ» ձևակերպումը դուրս կգա: Առաջարկությունն ընդունվեց: Հաջորդ կետին անցնելով՝ Գ. Գևորգյանն ասաց, որ այն վերաբերում է «Ուսանողական խորհուրդ» եզրույթի որոշակի լինելուն. «Ոչ թե Ուսանողական խորհուրդներ, այլ Ուսանողական խորհուրդ: Հոգնակին չի բացառում եզակին, բայց եզակին բացառում է»: Առաջարկությունն ընդունվեց: Հաջորդ կետի համաձայն՝ նախագծում բացակայում է ուսանողական գիտական ընկերության վերաբերյալ իրավակարգավորումը: «Հանձնաժողովի կարծիքով, Ուսանողական գիտական ընկերությունն ուսանողական կյանքի և գիտական կյանքի շատ կարևոր բաղադրիչ է, և դրա մասին օրենքում չհիշատակելը ճիշտ չէ»,- ասաց Գ. Գևորգյանը: Այն նույնպես հաստատվեց գիտխորհրդի կողմից: Հանձնաժողովի ներկայացրած առաջարկությունների 8-րդ կետով առաջարկվում է բուհերի ինստիտուցիոնալ հավատարմագրումը թողնել պարտադիր, իսկ ծրագրային հավատարմագրումը դարձնել կամավոր: «Այժմ մենք զբաղված ենք ինստիտուցիոնալ հավատարմագրումով, որը, համեստ հաշվարկներով, համալսարանի վրա կարժենա մոտավորապես 20 մլն դրամ: Չնայած մուտքավճարը 8 մլն դրամ է, բայց օրինակ, մոտ ապագայում ես կստորագրեմ հրաման, որով ինչ-որ չափով կպարգևատրվեն, կվարձատրվեն այն մարդիկ, որոնք արդեն 3 ամիս է՝ զբաղված են ինքնավերլուծությամբ: Հետո աշխատելու են այլ խմբեր, իսկ անվճար աշխատելը բացառում եմ: Նախկինում էլ է վճարովի եղել: Հիմա պատկերացրեք՝ դրան զուգահեռ մենք սկսենք ամեն ծրագիր հավատարմագրել: Դրանից հետո մենք համալսարանում պետք է էապես կրճատենք ծրագրերի քանակը՝ հասցնելով 10-15, ընդ որում, եթե 50 ծրագիր էլ հավատարմագրենք, ինչը վատ չէ, բայց այսօր ֆինանսապես պատրաստ չենք: Նախարարությունն ասում է՝ ինչ-որ չափով կօգնեն: Բայց ինձ թվում է՝ այդ «ինչ-որ չափովը» բավարար չի լինի»,- ասաց Գեղամ Գևորգյանը: Նա պարզաբանեց, թե ինչու կամավոր պետք է լինի ամեն դեպքում՝ նշելով, որ չի բացառվում, որ մի քանի կոնկրետ ծրագրերով անհրաժեշտ լինի ունենալ ծրագրային հավատարմագրում մարկետինգային ինչ-որ խնդիրներ լուծելու համար: Առաջարկությունն ընդունվեց: Գիտխորհուրդը հաստատեց նաև այն առաջարկությունը, որով նախատեսվում է պահպանել ուսումնական տարվա արդյունքներով բարձր առաջադիմություն ունեցող ուսանողներին մրցութային հիմունքներով ուսման վարձավճարի լրիվ փոխհատուցում տրամադրելու հնարավորությունը: Մեկնաբանելով առաջարկությունների 10-րդ կետը, որով առաջարկվում է նախագծի 37-րդ հոդվածի 1-ին կետում «70 տարին» բառերը փոխարինել«կենսաթոշակային տարիքը» բառերով, Գեղամ Գևորգյանն ասաց, որ խոսքն այն մասին է, որ աստիճանի համար տրվող հավելավճարը տրվի 70-ից հետո. «Չնայած կարծես թե պատրաստվում ենք մարդուն կենսաթոշակային տարիքից հետո ուղարկել թոշակի: Չնայած նշեմ, որ համաձայն եմ առաջարկին, բայց դիտարկում անեմ: Խոսքը օրենքում ոչ թե կենսաթոշակային տարիքից հետո գիտությամբ չզբաղվելու կամ գիտական ծրագրի հայտ չներկայացնելու մասին է, այլ լրիվ դրույքով չդասավանդելու: Այդ իմաստով «կենսաթոշակային տարիքը» և «70 տարին» իրար չեն հակասում, բայց ընդունումն էլ որևէ բանի չի հակասում: Ես համաձայն եմ այս ձևակերպմամբ քվեարկելուն»: Մարատ Գրիգորյանը հետաքրքրվեց, թե հնարավոր չէ՞ չխոսել տարիքից, ի պատասխան՝ Գեղամ Գևորգյանն ասաց, որ սա այդ տարիքը չէ, սա ուրիշ հարց է: Առաջարկը ներկայացված ձևակերպմամբ ընդունվեց: 11-րդ կետով առաջարկվում է օրենքով սահմանել, որ Երևանի պետական համալսարանը կրթական և գիտամշակութային ինքնավար հաստատություն է, որի կարգավիճակի առանձնահատկությունները սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը: «Այս առաջարկը համալսարանի հատուկ կարգավիճակի մասին է, որը կա գործող օրենքում, և որը ցանկանում ենք պահպանել»: Այն նույնպես ընդունվեց համալսարանի գիտխորհրդի կողմից: Այնուհետև գիտխորհրդի հաստատմանը ներկայացվեցին նիստի ընթացքում հնչած առաջարկությունները: Քվերակության դրվեց Ռուբեն Մելքոնյանի առաջարկը, որը նախատեսելու է «ֆակուլտետի դեկան» բառակապակցության փոխարինում: «Եկեք փարատենք Ռուբեն Մելքոնյանի վախը, որ եթե վաղը ֆակուլտետը կոչվի ինստիտուտ, հանկարծ չլինի նշանակովի»,- ասաց Գեղամ Գևորգյանը և հետաքրքրվեց, թե դա՞ է, չէ, Ռ. Մելքոյանի հիմնական վախը, ինչին ի պատասխան վերջինս ասաց, որ իր վախը հաղթահարել է երևանյան բակերում դեռ մանկուց: «Չի երևում»,- ասաց ԵՊՀ ռեկտորի ժ.պ.-ն: «Ձեզ չի երևում, ինձ էլ շատ ուրիշ բաներ են երևում»,- պատասխանեց Ռ. Մելքոնյանը: Գեղամ Գևորգյանի հարցին, թե ինչ ձևակերպմամբ է ցանկանում հարցը դնել քվեարկության, Ռ. Մելքոնյանն ասաց, որ այն կառույցները, որոնք համարժեք են լինելու ֆակուլտետներին, այսինքն՝ իրականացնելու են գիտակրթական գործունեություն, դրանց ղեկավարները լինեն ընտրովի: «Պարոն Մելքոնյանի առաջարկին ես համաձայն եմ, ուղղակի մենք պետք է այնպիսի ճկուն ձևով սահմանենք, որ ինքնավարությունից ելնելով՝ համալսարանը կարող է ունենալ իսնտիտուտներ կամ կառուցվածքային այլ միավորումներ, որ անհրաժեշտ լինի դրանց ղեկավարներին նշանակովի ամրագրել, այսինքն՝ նշանակովիության սկզբունքով գործենք: Եթե օրինակ կա ինստիտուտ, որտեղ մենք ունենք տնօրեն և միաժամանակ գիտական ղեկավար, ապա տնօրենին պարտադիր ընտրովի սահմանելը կարող է նպատակահարմար չլինել, բայց պարոն Մելքոնյանի ընդհանուր առաջարկի տրամաբանությանը համաձայն եմ: Պետք է այնպես ձևակերպենք, որ գոնե զուգորդվի»,- ասաց Վահե Հովհաննիսյանը: Գեղամ Գևորգյանն ասաց, որ առաջարկին ինքն էլ է կողմ, բայց դեմ է ձևակերպմանը. «Պետք է հստակ ձևակերպում լինի»: «Մենք որոշեցինք այս հարցը թողնել բուհի կանոնադրությանը, բայց ինչպես տեսնում եմ, մարդիկ ռիսկեր են տեսնում: Եկեք այս ձևով ամրագրենք, հետո ավելացնենք դրույթ, թե կարող են ստեղծվել այնպիսի ստորաբաժանումներ, որոնց ղեկավարները լինեն նշանակովի: Բայց դա չի կարող վերաբերել գիտակրթականին, միայն գիտականին»,-նշեց Վահե Հովհաննիսյանը: «Ձևակերպումը կգտնենք, էությունը բոլորին հասկանալի է»,- ասաց Գեղամ Գևորգյանը և հարցը դրեց քվեարկության: Գիտխորհուրդը հաստատեց առաջարկությունը: Գեղամ Գևորգյանը, քվեարկության դնելով հաջորդ առաջարկը, նշեց. «Չգիտեմ՝ պարոն Մելքոնյանի՞ առաջարկած ձևով դնեմ քվեարկության, թե՞ պարոն Ավետիսյանի: Ասենք՝ հայագիտական առարկաններն ունենան գերակայություն: Այս ձևակերպումը հստակ չէ: Բայց քանի որ առաջարկությունը եղել է, պիտի այն դնեմ քվեարկության»: Գիտխորհուրդը չհաստատեց առաջարկությունը: Հաջորդ առաջարկը վերաբերում էր կենսաթոշակային տարիքը 70-ով փոխարինելուն: Վահե Հովհաննիսյանը պարզաբանեց, որ խոսքը վարչական պաշտոնների համար հայտարարված մրցույթների մասին է. «Վարչական, որոշ դեպքերում նաև գիտական պաշտոն զբաղեցնելու համար հայտարարվում է մրցույթ, ընդ որում՝ 5 տարի ժամկետով: Որպեսզի անձը կարողանա մասնակցել մրցույթին, պետք է ներկայացնի անհրաժեշտ փաստաթղթեր: Դրա մեջ մտնում է հնգամյա ծրագիրը: Եթե 65 տարին լրանալու ուժով մենք դադարեցնում ենք կամ աշխատանքային պայմանագիրը լուծում ենք, ապա ինքնըստինքյան անձը հնգամյա ծրագիր ներկայացնել չի կարող: Ըստ օրենքի տրամաբանության՝ միայն 60 տարեկանից ցածր շեմ ունեցողները կարող են մասնակցել այդ մրցույթին: 60-տարեկանից բարձր շեմ ունեցողները ընտրովի վարչական պաշտոնի մասնակցելու հնարավորություն փաստացի չեն ունենում, որովհետև անհրաժեշտ փաստաթղթերը չեն կարող ներկայացնել»: Քվեարկության դրվեց պրոֆեսորադասախոսական հաստիքների համար կենսաթոշակային տարիքի սահմանափակումը փոխարինել 70 տարեկանով: Այն հաստատվեց: Խաչատուր Ներկարարյանն առաջարկեց անդրադառնալ նաև տարկետման վերաբերյալ հարցին: Քննարկումից հետո որոշվեց, որ Վահե Հովհաննիսյանը և Արմեն Թադևոսյանը հստակ կձևակերպեն և իրավական տեսքի կբերեն առաջարկը: Ակադեմիական ազատությանը վերաբերող նրա առաջարկը չընդունվեց: Ի դեպ, հնչած բոլոր առաջարկություններին դեմ քվեարկեց Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետի դեկան Արթուր Մկրտիչյանը՝ պատճառաբանելով, որ կողմ է դրանց բովանդակությանը, բայց ի սկզբանե դեմ է եղել օրենքի այս նախագծի վերաբերյալ առաջարկություններ ներկայացնելուն: Քննարկման ավարտին ԵՊՀ ռեկտորի ժ.պ. Գեղամ Գևորգյանը նշեց, որ ընդունված առաջարկությունները երկուշաբթի կուղարկեն նախարարություն: