«Մասամբ ազատ». Հայաստանը մեկ հորիզոնականով նահանջել է Freedom House-ի ազատության աղյուսակում

Հայաստանը հետընթաց է արձանագրել Freedom House-ի ազատության վարկանիշային աղյուսակում՝ նախորդ տարվա 55-րդ հորիզոնականից հայտնվելով 54-րդում։ Հայաստանը, ըստ կառույցի, մասամբ ազատ երկիր է։

«Ազատությունն աշխարհում» տարեկան զեկույցում միջազգային հեղինակավոր իրավապաշտպան կառույցը նշում է, որ Հայաստանը 2018 թվականի հակակառավարական ցույցերից և իշխանափոխությունից հետո դեռևս գտնվում է «կարևոր անցումային գործընթացում և լրջորեն տառապում է» 44-օրյա պատերազմի հետևանքներից։

Կազմակերպությունը հիշեցնում է անցած տարվա արյունալի իրադարձությունը՝ Ադրբեջանի զինված ուժերի սեպտեմբերյան հարձակումը, որի հետևանքով զոհվել է մոտ 200 և վիրավորվել ավելի քան 293 հայ զինվոր, սպանվել է 3 խաղաղ բնակիչ, ևս 20 զինծառայող՝ գերեվարվել:

«Պաշտոնական զեկույցներում առկա հավաստի ապացույցների համաձայն՝ ադրբեջանական զորքերը ռազմական հանցագործություններ են կատարել», - արձանագրում է կառույցը, որն այդ օրերին հատուկ հայտարարությամբ դատապարտել էր Ադրբեջանի հարձակումները և Ալիևի վարչակազմին կոչ արել անհապաղ դադարեցնել Հայաստանի տարածքի վրա մահաբեր ոտնձգությունները։

Որոշ խոստումների կատարմանը խոչընդոտում են անվտանգային մարտահրավերները

Անդրադառնալով Հայաստանի ներքին խնդիրներին՝ զեկույցի հեղինակները հիշեցնում են, որ Փաշինյանի կառավարությունը խոստացել է կարգավորել երկարամյա խնդիրները, այդ թվում՝ համակարգային կոռուպցիան, ոչ թափանցիկ քաղաքական համակարգը, ընտրական թերի համակարգը, օրենքի թույլ գերակայությունը: Ըստ Freedom House-ի՝ որոշ խոստումների կատարմանը խոչընդոտում են Հայաստանի անվտանգային մարտահրավերները:

Զեկույցի հեղինակները վկայակոչել են Հայաստանի վարչապետի մեկ այլ խոստում բիզնեսը քաղաքականությունից տարանջատելու մասին և փաստել՝ այդուհանդերձ, երկու հարուստ գործարարներ պատգամավորական մանդատ են ստացել հենց Փաշինյանի գլխավորած կուսակցության ցուցակով:

Freedom House-ը Փաշինյանի մեկ այլ կուսակցի անուն է հիշատակում՝ Վահագն Հովակիմյանի, և ընդգծում, որ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի ղեկավարի պաշտոնում նրա ընտրությունը քաղաքացիական հասարակության մտահոգությունն է հարուցել՝ ԿԸՀ-ի անկախության և չեզոքության համատեքստում:

Օրենքի ընտրովի կիրառում

Իրավապաշտպան կազմակերպության գնահատմամբ` Հայաստանում քաղաքական գործիչների, պետական ծառայողների, գործարարների միջև հարաբերությունները պատմականորեն ազդել են քաղաքականության վրա և նպաստել օրենքի ընտրովի կիրառմանը:

«Բարձրաստիճան պետական պաշտոնյաները հազվադեպ են ենթարկվում հետաքննության՝ չնայած նրանց կողմից պաշտոնեական դիրքի ոչ պատշաճ օգտագործման ակնհայտ ապացույցներին», - շեշտում են փաստաթղթի հեղինակները, միևնույն ժամանակ արձանագրում, որ նախանցած տարվա ՏԻՄ ընտրություններից հետո իշխանությունները քրեական հետապնդում են նախաձեռնել մի շարք ընտրված ընդդիմադիրների գործիչների դեմ, ինչը, ըստ իրավապաշտպանների, քաղաքական դրդապատճառներ ունի։

Զեկույցի հեղինակները հիշեցնում են նաև խորհրդարանի ընդդիմադիրների դեմ կայացված որոշումները, որոնց համաձայն՝ «օրենսդիր մարմնի փոխխոսնակը և մշտական հանձնաժողովի նախագահը պաշտոնանկ են արվել բացակայությունների պատճառաբանությամբ»։

Լրտեսական ծրագիր

Կազմակերպությունը փաստաթղթում վկայակոչում է նաև Google ընկերության սպառնալիքների վերլուծության խմբի անցած մայիսին հրապարակած զեկույցը, ըստ որի՝ Հայաստանի կառավարությունը կապ ունի Predator լրտեսական ծրագրի հետ, որն օգտագործվել է լրագրողներին, ընդդիմախոսներին թիրախավորելու համար։

Լեռնային Ղարաբաղը ևս՝ մասամբ ազատ

Freedom House-ը «Ազատությունն աշխարհում» տարեկան զեկույցում ներկայացրել է նաև Լեռնային Ղարաբաղում տիրող իրավիճակը: Ի տարբերություն անազատ երկիր համարվող Ադրբեջանի, որն ընդամենը 9 միավոր է վաստակել քաղաքական իրավունքների և քաղաքացիական ազատությունների չափման գործընթացներում, Լեռնային Ղարաբաղը կազմակերպության կողմից գնահատվել է մասամբ ազատ՝ վաստակելով 36 միավոր։

«Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղ բնակչությունը 2020 թվականի պատերազմի ընթացքում ադրբեջանական զինուժի կողմից ենթարկվել է բռնությունների և թիրախավորված վայրագությունների: Չարաշահումները ներառում էին կասետային զինամթերքի, սպիտակ ֆոսֆորային ռումբերի և այլ ծանր զինատեսակների կիրառմամբ հարձակումներ, որոնք չէին տարբերակում ռազմական և քաղաքացիական թիրախները՝ այդ թվում հիմնական քաղաքների և գյուղերի բնակելի թաղամասերը»,- ասվում է միջազգային կառույցի զեկույցում: