ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու Ֆինլանդիայի հայտը կապված է դաշինքի ընդլայնումը դադարեցնելու Պուտինի պահանջի հետ․ Ֆինլանդիայի նախագահ

Ֆինլանդիայի նախագահ Սաուլի Նիինիստոն մարտի 7-ին Ստենֆորդի համալսարանում մասնակցել է Ուկրաինայի պատերազմի ընթացքի վերաբերյալ փորձագիտական քննարկմանը։ Հաղորդում է «Ամերիկայի ձայնը»։

«Մենք հիշում ենք, որ ձեր երկիրը՝ Ֆինլանդիան, ցավոք, բոլորից լավ ճանաչեց ռուսներին, քանի որ մենք միշտ չէ, որ կարող ենք ճիշտ ընտրել մեր հարևաններին», - այս հարցով քննարկմանն ասել է ԱՄՆ նախագահի նախկին հատուկ օգնական և Ռուսաստանի հարցերով տնօրեն Մայքլ Մաքֆոլը ։

Խորհրդային վերջին տարիներին Կրեմլի քարոզչությունը խոսում էր Ֆինլանդիայի հետ հարաբերությունների մասին՝ որպես «տարբեր տնտեսական համակարգերով պետությունների խաղաղ գոյակցության» մոդելի։ Այնուամենայնիվ, մինչ այս մոտեցումը պաշտոնապես ձևակերպվել էր 1956 թվականին ԽՄԿԿ 20-րդ համագումարի որոշումներում, ԽՍՀՄ-ում գերակշռում էր սեփական սոցիալական համակարգն այլ երկրներում բռնի կերպով խթանելու օրենսդրորեն ամրագրված հայեցակարգը, որը գալիս է դեպի լենինյան հեղափոխության արտահանման սկզբունքը»։

Փորձագետները նշում են, որ 20-րդ դարի Ֆինլանդիան շատ ընդհանրություններ ունի 21-րդ դարի Ուկրաինայի հետ։ Ցարական կայսրության փլուզումից հետո Ֆինլանդիան հրաշքով կարողացավ դուրս գալ դրա կազմից 1917թ. դեկտեմբերի 4-ին, մինչդեռ նոր կայսրությունը՝ խորհրդայինը, դեռ ուժ չուներ դրան հակազդելու։ Այնուամենայնիվ, կարճատև անկախությունը ուղեկցվեց երեք արյունալի ռազմական արշավներով՝ 1939, 1941 և 1944 թվականներին, երբ ԽՍՀՄ-ը փորձեց Ֆինլանդիան վերադարձնել իր կայսրության կազմ և գրավել ֆիննական հողերը: Արդեն առաջին ագրեսիայի համար ԽՍՀՄ-ը հեռացվեց Ազգերի լիգայից։ Այնուհետև Ֆինլանդիան պաշտպանեց իր անկախությունը, ինչը կատարյալ անակնկալ էր՝ հաշվի առնելով ագրեսորի թվով գերազանցող ուժերը, բայց դա տեղի ունեցավ տարածքային կորուստների գնով (ԽՍՀՄ-ը գրավեց տարածքի ավելի քան 10%-ը): Զիջումները սակայն խաղաղության չհանգեցրեցին։ 1941 թվականի ամռանը խորհրդային ինքնաթիռները ռմբակոծեցին Հելսինկիի բնակելի թաղամասերն այնպես, ինչպես ութ տասնամյակ անց ռմբակոծեցին Կիևը, Խարկովը կամ Մարիուպոլը։

«Ֆինլանդիան կարող է հատուկ հստակություն մտցնել մեր ընկալումներում առճակատման բնույթի մասին, որին մենք հանդիպում ենք ավտորիտար ռեժիմների, հատկապես ռեւանշիստական երկրների պարագայում, ինչպիսիք են Ռուսաստանը և Չինաստանը», - ասում է պաշտոնաթող գեներալ-լեյտենանտ, նախագահի նախկին խորհրդական Հերբերտ Մաքմասթերը:

Ֆինլանդիայի նախագահ Սաուլի Նիինիստեն իր հերթին ընդգծում է. «Մենք արդեն ՆԱՏՕ-ի մերձավոր գործընկերն էինք, բայց ռազմական առումով մենք պաշտոնապես կապված չէինք: Այս իրավիճակը միանգամայն բավարար էր մեր անվտանգությունն ապահովելու համար, բայց մենք նորից մտածեցինք դրա մասին այն բանից հետո, երբ Պուտինն ասաց, որ «կցանկանար կասեցնել ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը»։ Երբ Ռուսաստանը քեզ ինչ-որ բան է արգելում, փոխում է խաղի կանոնները։ Մենք հասկանում ենք, որ պետք է գործենք։ Այսպիսով, մենք մեր կամքով չենք ներկայացրել անդամակցության այս հայտը, ոչ»,- եզրափակում է Նիինիստեն։

«Ռուսները կարծում էին, որ հենց որ մեծ ուժեր կենտրոնացնեն մեր սահմանի մոտ, մնացած ամեն ինչ ինքնըստինքյան կընթանա, բոլորն անմիջապես կցրվեն տարբեր կողմեր»,- ասում է Ֆինլանդիայի նախագահը 1939-1940 թվականների «ձմեռային պատերազմի» մասին։ «Այս համեմատությունն իմ մտքով անցավ, երբ տեսա Ուկրաինայի պատերազմի սկիզբը։ Մոսկվան ակնկալում էր, որ ուժեղ սպառնալիքի դեպքում ուկրաինացիները կհանձնվեն։ Սա տեղի չունեցավ։ Սա էր ռուսական կողմի հաշվարկի գլխավոր սխալը»։

Ինչպես Կրեմլն ինքն է հրահրել Ֆինլանդիայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ, այնպես էլ այժմ Մոսկվան ինքն է ստիպում ուկրաինացիներին փոխել իրենց նախկինում դրական վերաբերմունքը ռուսների նկատմամբ, ասում է 1998-2000 թվականներին Ուկրաինայում ԱՄՆ դեսպան Սթիվեն Պայֆերը:

«1990-ականներին ուկրաինացիների մեծ մասը կամ հավասարակշռված կամ դրական վերաբերմունք ուներ Ռուսաստանի նկատմամբ: Հիմա դա փոխվել է՝ Պուտինը հաջողության է հասել այնտեղ, որտեղ ձախողվել է «դարավոր ուկրաինական ազգայնականությունը», որի մասին նա խոսում էր։ Նա ինքն է զարգացրել ուկրաինական ազգային ինքնության բարձր զգացումը, և դա արել է խիստ հակառուսական կեցվածքով: Հիմա Ուկրաինան ցանկանում է անդամակցել ՆԱՏՕ-ին, ինչպես Ֆինլանդիան»։

Սթիվեն Պայֆերը մեջբերում է հարցումների տվյալները, ըստ որոնց՝ ուկրաինացիների 92%-ը ցանկանում է, որ իրենց երկիրը միանա Եվրամիությանը, 86%-ը՝ ՆԱՏՕ-ին։ Ուկրաինացիների 85%-ը ցանկանում է պայքարել մինչև լիակատար հաղթանակ։