Գնա մի բուռ հող կեր, մեռի

Ժողովրդավարական երկրում քաղաքացին, խումբը, կազմակերպությունը, կուսակցությունն իրավունք ունեն ցույցեր և հավաքներ կազմակերպել՝ արտահայտել իրենց գաղափարները, պարզել իրենց կարգախոսները, բարձրացնել իրենց հարցերը: Սակայն դրանց կարևորությունը որոշվում է հասարակության արձագանքով: Սա է հաստատված խաղի կանոնը ժողովրդավարական հասարակությունում: Հասարակական արձագանքի գործիքներն են հեռուստատեսությունը, ռադիոն, մամուլը, նաև սոցցանցերը: Այդ արձագանքում ծանրակշիռ ազդեցություն ունեն հանրային հեղինակությունների, հոգևոր-մշակութային գործիչների՝ գրողի, երաժշտի, նկարչի, քահանայի կարծիքներն ու գնահատականները: Վերջիններս իրենց գնահատականներում առաջնորդվում են ազգային-հասարակական-մշակութային-հոգևոր արժեքներով: Այս առումով հետաքրքիր է, թե ինչպե՞ս կարձագանքեն քրիստոնյաներն ու քահանաները, եթե սատանիստները հրապարակային ցույց անեն ու պղծեն խաչը: Կամ ինչպե՞ս կարձագանքեն Հայոց Ցեղասպանության ճանաչման կողմնակիցները, եթե Թուրքիայի դրոշներով և Քեմալի նկարներով ցույց անեն ինտերնացիոնալիստները: Հետքրքիր է, թե ինչպե՞ս կարձագանքեն 2-րդ Աշխարհամարտի վետերանները, եթե քաղաքում ցույց լինի սվաստիկաներով, ֆաշիստական դրոշներով և Հիտլերի նկարներով, իսկ մասնակիցները խոսեն ֆաշիզմի՝ մարդկության նկատմամբ բարերար ազդեցության մասին: Կամ ինչպե՞ս կարձագանքեն հումանիստները, եթե մարդակերները ցույց անեն և մարդ մորթեն ուտեն հանրության աչքի առաջ: Օսմանյան կայսրության կործանումից մի քանի տասնամյակ անց դեռ ապրում էին թուրքեր, ովքեր երազում էին վերականգնել նախկին կայսրությունը իր սահմաններում: Երրորդ Ռայխի կործանումից մի քանի տասնամյակ անց կային գերմանացիներ, ովքեր հիշում էին անցյալն ու երազում վերականգնել Գերմանիայի երբեմնի հզորությունը: Սակայն դժվար, գրեթե անհնարին է պատկերացնել, որ Օսմանյան կայսրության կործանումից հետո տարբեր երկրներում և Թուրքիայի Հանրապետությունում ապրող հայերը ուզենային վերականգնել Օսմայնան կայսրությունը: Ինչպես նաև անհնար է պատկերացնել, որ բելգիացին, ֆրանսիացին, լեհը, չեխը 2-րդ Համաշխարհայինից մի քանի տասնամյակ անց ուզենային կրկին օկուպացվել Գերմանիայի կողմից: Դժվար է պատկերացնել, որ լեհը, չեխը, արևելյան եվրոպական ժողովուրդները ցույց անեն և ուզենան նորից վայելել խորհրդային բռնազավթման տարիների անհոգ ու պաշտպանված կյանքը: Սրանք ազգային արժանապատվության հարցեր են: Սակայն երբ հնարավոր չէ պաշտպանել ազգ, մարդ, քրիստոնյա կոչվելու պատիվն ու սրբությունները, ապա խայտառակությունից ու նվաստացումից խուսափելու համար հռոմեացին իրեն գցել է սրի վրա, ճապոնացին խարակիրի է արել: Կա նաև խայտառակությունից խուսափելու անարյուն ձև, որը որպես թևավոր խոսք կիրառվում է ժողովրդական լեզվում. «Գնա մի բուռ հող կեր, մեռի»: [b]ԹԱԹՈՒԼ ՄԿՐՏՉՅԱՆ[/b]