Ես հայ եմ, հին, ինչպես լեառն այս բիբլիական․ Գևորգ Էմինի հիշատակի օրն է․ «Հայաստանի Հանրապետություն»

«Հայաստանի Հանրապետություն» թերթը գրում է․ «Հայն ու Հայաստանն ապրում են մշակույթի, պոեզիայի էջերում. պոետներն են խոսեցնում մեր կտրած լեզուն.

Մենք հա՛մր ենք կիսով.
Քանի՜ անգամ են կտրել մեր լեզուն,
Մեր մտածածը չասելու համար․․․

Գևորգ Էմինը մեր պոետներից մեկն է, որ խոսեցրեց հայերենը յուրովի՝ թափանցելով մեր ժողովրդի պատմության, բնավորության, ճակատագրի, նահատակվելու, ապրելու ու հավերժելու դրոշմանիշով․․․ Սերը, որ ինչքան էլ սպառվում, չի դադարում սեր լինելուց.

Ո՜ւժ տուր, լսո՞ւմ ես,
Սիրո Աստվա՛ծըդ ամենակարող,
Գեթ ա՛յս երեկո ասել՝ «Չե՜մ սիրում»,
Որ չկրկնվի
Նրա տենչա՛նքն ու
Իմ տանջա՛նքն էլի․․․

Հազվադեպ հանդիպող «մի սիրո պատմություն», երբ դժվար, գրեթե անհնար է սիրող էակին մերժել, գտնել բառեր, որ նա այլևս չսիրի ու իր սիրով չտանջի իրեն չսիրող էակին, սակայն ինչպես ասել այն երկու հատիկ բառը՝ «Չե՜մ սիրում», երբ այն կարող է փլուզել մի քնքուշ էակի սիրո աշտարակը. մնում է կրկին ու կրկին հուսադրել նրան՝ սեփական տառապանքի գնով. «-Եկա՞ր, միա՜կըս, / Եկա՞ր, սիրելի՜ս…»:

Հայրենիքն էլ նման է այն քնքուշ աղջկան, որին մերժելն անհնար է, որքան էլ նա ցավ ու տառապանք պատճառի, որքան էլ սերն ունենա վերապահումներ, իսկ հայրենիքը սոսկ սար ու ձոր, քար ու թուփ չէ. հայրենիքն ամբողջանում է մարդկանցով, ովքեր, ցավոք, այն լքելու սովորություն ունեն և հաճախ կիսվում են օտարների հետ, երբ ճակատագիրն արդեն իսկ տարել է իր բաժին կեսը («Մենք»).

Մենք կես,
Կես ենք մենք,
Չլինէինք կես՝
Հայ կը լինէինք,
Եվ ոչ թուրքահայ,
Կամ ֆրանսահայ.
Կամ արաբահայ,
(Իսկ վաղն աստղահայ
Եվ կամ լուսնահայ…):

Նրանք, ովքեր փրկվեցին թուրքական արյունոտ յաթաղանից, սփռվեցին աշխարհով մեկ, շատերն էլ իրենց տունն ու ապաստանը գտան Խորհրդային Հայաստանում, բայց կարծես հայրենիքը նեղ էր ոմանց համար, անգամ նրանց, ովքեր ծնվել ու ապրում էին հայրենի աշխարհում. այս ցավն է, որ տողից տող, էջից էջ, գրքից գիրք խռովում է բանաստեղծի հոգին, սակայն ամբողջանալու հույսն ու հավատն էլ անմիջական ուղեկիցն են խռովության.

Կես ենք,
Երկճեղքված,
Կիսված,
Երկգագաթ
Մեր խորհրդանիշ սո՜ւրբ լերան նման․․․
Բայց վկա ճեղքված
Մասիս լեռը մեր,
Վկայ մեր կեսը մորթված Տէր Զորում,
Եվ այն կեսը,
Որ ես եմ,
Դո՛ւ և նա՛,
Մենք կմիանանք,
Մենք կամբողջանանք,
Կգտնենք մի օր
Լրիվ դառնալու հնա՛րն անհնար:

Բայց և կա մի ուրիշ բան այդ դաժան ճակատագրում, որ մտածել է տալիս պոետին, ու նա այլ կողմից է մոտենում հարցին.

Ո՞վ էր ստիպում՝
Մեզ աստղերի պէս ցիրուցա՜ն անեք,
Որ միշտ մե՛զ տեսնեք՝
Ուր էլ որ գնանք․․․

Ու թեև մենք անհամար չենք աստղերի պես, սակայն մեր փայլը նույնքան պայծառ ու հավերժ է, որքան ադամանդը կամ չհատնող ուրանի փայլը, ու դա ամենևին էլ մեր մեղքը չէ, այլ․․․

Մենք փո՜քր ենք, այո՛,
Ձեզ ո՞վ էր ասում,
Մեզ սեղմե՛ք այնքան,
Որ մենք ստիպված․․․ ադամա՜նդ դառնանք…

Գևորգ Էմին բանաստեղծի մասին կարելի է երկար խոսել, ինչպես հայոց պատմության ու ճակատագրի, մշակույթի, պոեզիայի, սակայն, իր խոսքերով ասած՝ խուսափենք շատախոսությունից և հոդվածն ամփոփենք պոետի բառերով. «Ընդհանուր, ես ունեմ տասը սեփական գիրք, երեք որդի և իմ փոքրիկ Հայաստանը, որը հարուստ է իր ձգտումներով»։ Հիշենք, որ հունիսի 11-ը «աշտարակեցի Գևորգի» հիշատակի օրն է։ Աշտարակում՝ պոետի շիրմաքարին փորագրված է նրա հանճարեղ տողը. «Ես հայ եմ, հին, ինչպես լեառն այս բիբլիական…»:

Մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։